Doanh nghiệp nhà nước (hay Quốc doanh) (tiếng anh là state-owned enterprise (SOE)) là một thực thể kinh doanh do chính quyền quốc gia hoặc địa phương tạo ra hoặc sở hữu, thông qua lệnh hành pháp hoặc luật pháp. Quốc doanh hướng đến mục tiêu tạo ra lợi nhuận cho chính phủ, ngăn chặn độc quyền của khu vực tư nhân, cung cấp hàng hóa với giá thấp hơn, thực hiện các chính sách của chính phủ hoặc phục vụ các vùng xa xôi nơi doanh nghiệp tư nhân khan hiếm. Chính phủ thường nắm giữ toàn bộ hoặc phần lớn quyền sở hữu và giám sát các hoạt động. SOE có cấu trúc pháp lý riêng biệt, với các mục tiêu tài chính và phát triển, như làm cho các dịch vụ dễ tiếp cận hơn trong khi vẫn kiếm được lợi nhuận (chẳng hạn như đường sắt nhà nước). Chúng có thể được coi là các thực thể liên kết với chính phủ được thiết kế để đáp ứng các mục tiêu thương mại và tư bản nhà nước.
Tại Việt Nam, doanh nghiệp nhà nước bao gồm các doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ, tổng số cổ phần có quyền biểu quyết theo quy định tại Điều 88 của Luật Doanh nghiệp 2020. .
So với Doanh nghiệp tư nhân, Doanh nghiệp Nhà nước thường được cho là kém hiệu quả và lợi nhuận thấp hơn. Trong khi các công ty tư nhân chi tối đa hóa lợi nhuận cho cổ đông, Doanh nghiệp Nhà nước thường phải chịu trách nhiệm của xã hội, hoạt động vì lợi ích của người dân, được thành lập để đối phó với những thất bại của nền kinh tế. Điều đó dẫn đến việc các Doanh nghiệp Nhà nước không hướng đến và cũng không cần cố gắng tối đa hóa lợi nhuận như các doanh nghiệp tư nhân.
Thuật ngữ
Các khái niệm xung quanh thuật ngữ doanh nghiệp nhà nước còn mơ hồ. Cả ba từ trong thuật ngữ này đều bị thách thức và có thể được diễn giải. Đầu tiên, có thể tranh luận về ý nghĩa của thuật ngữ "nhà nước" (ví dụ, không rõ liệu các tập đoàn và doanh nghiệp do thành phố sở hữu có được coi là do nhà nước sở hữu hay không). Tiếp theo, có thể tranh luận trong trường hợp nào một doanh nghiệp nhà nước đủ điều kiện được coi là "do nhà nước sở hữu" (doanh nghiệp nhà nước có thể được sở hữu toàn bộ hoặc một phần; rất khó để xác định rõ ràng mức độ sở hữu của nhà nước nào sẽ đủ điều kiện để một thực thể được coi là do nhà nước sở hữu vì chính phủ cũng có thể sở hữu cổ phiếu thường mà không ngụ ý bất kỳ sự can thiệp đặc biệt nào). Cuối cùng, thuật ngữ "doanh nghiệp" bị thách thức vì nó ngụ ý các điều luật trong luật tư nhân có thể không phải lúc nào cũng có, và do đó, thuật ngữ "tập đoàn" thường được sử dụng thay thế.
Do đó, SOE được biết đến với nhiều thuật ngữ khác: công ty nhà nước, thực thể nhà nước, doanh nghiệp nhà nước, tập đoàn sở hữu công cộng, doanh nghiệp kinh doanh của chính phủ, công ty do chính phủ sở hữu, công ty do chính phủ kiểm soát, doanh nghiệp do chính phủ kiểm soát, tập đoàn do chính phủ sở hữu, doanh nghiệp do chính phủ tài trợ, cơ quan chính phủ thương mại, doanh nghiệp khu vực công tư nhân hóa nhà nước hoặc bán nhà nước, trong số những thuật ngữ khác. Ở một số quốc gia thuộc Khối thịnh vượng chung, quyền sở hữu của Vương miện được nêu bật trong thuật ngữ địa phương chiếm ưu thế, với SOE ở Canada được gọi là "Tập đoàn Vương miện" và ở New Zealand là "thực thể Vương miện".
Thuật ngữ "công ty liên kết với chính phủ" (GLC) đôi khi được sử dụng, ví dụ như ở Malaysia, để chỉ các thực thể công ty tư nhân hoặc công cộng (được niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán) mà chính phủ mua cổ phần bằng cách sử dụng công ty holding. Hai định nghĩa chính của GLC phụ thuộc vào tỷ lệ thực thể công ty mà chính phủ sở hữu. Một định nghĩa [cần dẫn nguồn] cho rằng một công ty được phân loại là GLC nếu chính phủ sở hữu quyền kiểm soát thực tế (hơn 50%), trong khi định nghĩa thứ hai [cần dẫn nguồn] cho rằng bất kỳ thực thể công ty nào có chính phủ là cổ đông đều là GLC.
Hành động biến một bộ phận quan liêu của chính phủ thành SOE được gọi là doanh nghiệp hóa.
Tại Việt Nam
Theo Luật Doanh nghiệp Nhà nước của Quốc hội nước Việt Nam. Doanh nghiệp nhà nước được định nghĩa thành:
- Công ty nhà nước là doanh nghiệp do Nhà nước sở hữu toàn bộ hoặc trên 50% vốn điều lệ, thành lập, tổ chức quản lý, đăng ký hoạt động theo quy định của Luật Doanh nghiệp Nhà nước. Công ty nhà nước được tổ chức dưới hình thức công ty nhà nước độc lập, tổng công ty nhà nước.
- Công ty cổ phần nhà nước là công ty cổ phần mà toàn bộ hoặc trên 50% cổ đông là các công ty nhà nước hoặc tổ chức được Nhà nước uỷ quyền góp vốn, được tổ chức và hoạt động theo quy định của Luật Doanh nghiệp.
- Công ty trách nhiệm hữu hạn nhà nước một thành viên là công ty trách nhiệm hữu hạn do Nhà nước sở hữu toàn bộ vốn điều lệ, được tổ chức quản lý và đăng ký hoạt động theo quy định của Luật Doanh nghiệp.
- Công ty trách nhiệm hữu hạn nhà nước có hai thành viên trở lên là công ty trách nhiệm hữu hạn trong đó tất cả các thành viên đều là công ty nhà nước hoặc có trên 50% thành viên là công ty nhà nước và thành viên khác là tổ chức được Nhà nước uỷ quyền góp vốn, được tổ chức và hoạt động theo quy định của Luật Doanh nghiệp.
- Doanh nghiệp có cổ phần, vốn góp chi phối của Nhà nước là doanh nghiệp mà cổ phần hoặc vốn góp của Nhà nước chiếm trên 50% vốn điều lệ, Nhà nước giữ quyền chi phối đối với doanh nghiệp đó.
- Doanh nghiệp có một phần vốn của Nhà nước là doanh nghiệp mà phần vốn góp của Nhà nước trong vốn điều lệ chiếm từ 50% trở xuống.
- Công ty nhà nước giữ quyền chi phối doanh nghiệp khác là công ty sở hữu toàn bộ vốn điều lệ hoặc có cổ phần, vốn góp chiếm trên 50% vốn điều lệ của doanh nghiệp khác, giữ quyền chi phối đối với doanh nghiệp đó.
- Công ty nhà nước độc lập là công ty nhà nước không thuộc cơ cấu tổ chức của tổng công ty nhà nước.
Lý do thành lập Doanh nghiệp Nhà nước
Trong một nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa theo tiến sĩ Trần Vinh dự các Doanh nghiệp Nhà nước vẫn được thành lập vì các lý do sau:
- Độc quyền tư liệu sản xuất: độc chiếm tư liệu sản xuất xuất hiện do quy luật tăng hiệu quả kinh tế theo quy mô, hiệu quả sản xuất và phân phối của một ngành nhất định đạt được tối đa khi chỉ có một nguồn cung cấp duy nhất, chẳng hạn như trong ngành điện,nước. Quốc hữu hóa các ngành này thường để đảm bảo không bao giờ xảy ra chuyện doanh nghiệp tư nhân trở nên độc quyền và dựa vào đó bóc lột người lao động.
- Thất bại của thị trường vốn:Có một số ngành công nghiệp đòi hỏi nhiều vốn và mức độ rủi ro cao khiến cho việc huy động vốn tư nhân qua thị trường vốn rất khó khăn.
Ngoại ứng: Các nhà đầu tư tư nhân không muốn đầu tư vào các ngành mà lợi ích của nó lan tỏa sang nhiều ngành khác trong khi họ không thu được từ sự lan tỏa này.
Công bằng xã hội:Khu vực tư nhân thường không hoặc ít khi chịu vươn tới các khu vực nghèo đói,vùng sâu, vùng xa,vùng đặc biệt khó khăn vì lợi nhuận thấp.Vì thế,phải có các Doanh nghiệp Nhà nước làm việc này để đảm bảo quyền tiếp cận tới các dịch vụ và tiện ích tối thiểu của người dân.
👁️
1 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Doanh nghiệp nhà nước** (hay **Quốc doanh**) (tiếng anh là **state-owned enterprise** (**SOE**)) là một thực thể kinh doanh do chính quyền quốc gia hoặc địa phương tạo ra hoặc sở hữu, thông qua lệnh
Theo Luật Doanh nghiệp Việt Nam năm 2005 thì **tập đoàn kinh tế** được xếp là một thành phần trong nhóm công ty, cụ thể như sau: :"_Nhóm công ty là tập hợp các công
**Doanh nghiệp quốc gia chiếu bóng và chụp ảnh Việt Nam** thành lập ngày 15/3/1953 là đơn vị doanh nghiệp đầu tiên của ngành Văn hoá ra đời trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp
**Tổng Công ty Đầu tư và Kinh doanh Vốn Nhà nước** (tên giao dịch tiếng Anh: **State Capital and Investment Corporation**, viết tắt **SCIC**) là một Tổng Công ty, doanh nghiệp nhà nước xếp hạng
**Ủy ban Giám sát và Quản lý Tài sản thuộc Sở hữu Nhà nước của Quốc vụ viện** (**SASAC**) là một ủy ban đặc biệt của nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, trực thuộc
**Những vụ đào tẩu của lãnh đạo các doanh nghiệp nhà nước tại Việt Nam** là việc nhiều lãnh đạo các cơ quan nhà nước, doanh nghiệp nhà nước có sai phạm làm thất thoát
Tại cuộc họp giữa Ban lãnh đạo UBND TP. Hồ Chí Minh và 47 doanh nghiệp nhà nước (DNNN) vào ngày 16/5, Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh đã lắng nghe những khó khăn,
**Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp** hay** Ủy ban Quản lý vốn nhà nước** là cơ quan thuộc Chính phủ Việt Nam; được Chính phủ giao thực hiện quyền, trách nhiệm
**Tổng công ty Công nghiệp Tàu thủy** (tên giao dịch tiếng Anh: _Shipbuilding Industry Corporation_, viết tắt là _SBIC_) là một tổng công ty chuyên về hoạt động đóng tàu do Nhà nước Việt Nam
**Doanh nghiệp** hay **doanh thương** là một tổ chức kinh tế, có tên riêng, có tài sản, có trụ sở giao dịch ổn định, được đăng ký kinh doanh theo quy định của pháp luật
**Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam** (tên giao dịch quốc tế: _Vietnam **Bank** for **Agri**culture and Rural Development)_ viết tắt: "**Agribank",** là ngân hàng thương mại lớn nhất Việt Nam
**Tổng công ty Cấp nước Sài Gòn – TNHH MTV** (tên giao dịch bằng tiếng Anh: _Saigon Water Corporation_, viết tắt là **SAWACO**) là doanh nghiệp nhà nước trực thuộc UBND Thành phố Hồ Chí
**Doanh nghiệp quân đội** ở Việt Nam là các doanh nghiệp nhà nước do Bộ Quốc phòng trực tiếp quản lý. Doanh nghiệp quân đội được chia ra thành: ***Doanh nghiệp quốc phòng an ninh**:
**Cục Tài chính doanh nghiệp** là cơ quan trực thuộc Bộ Tài chính, có chức năng tham mưu, giúp Bộ trưởng Bộ Tài chính thực hiện quản lý nhà nước về tài chính doanh nghiệp,
**Doanh nghiệp dân doanh** (; Hán-Việt: _dân doanh xí nghiệp_) là một dạng công ty hoặc xí nghiệp được dùng để chỉ đến doanh nghiệp ngoài Nhà nước (doanh nghiệp nhà nước bao gồm các
Giới thiệu toàn văn Luật Doanh nghiệp bao gồm những qui định chung và qui định cụ thể về thành lập doanh nghiệp công ti trách nhiệm hữu hạn doanh nghiệp nhà nuớc công ti
Chương 1 Những quy định chung Chương 2 Thành lập doanh nghiệp Chương 3 Công ty trách nhiệm hữu hạn Chương 4 Doanh nghiệp nhà nước Chương 5 Công ty cổ phần Chương 6 Công
**HFIC** là tên viết tắt của Công ty Đầu tư Tài chính Nhà nước Tp.HCM, tống giám đốc là bà Phạm Thị Hồng Hà đồng thời là thành viên HĐTV. HFIC được Ủy ban nhân
**Nhà máy Z189**, hay còn được biết đến dưới tên dân sự là **Công ty TNHH Một thành viên 189** hay **Công ty đóng tàu 189**, là một doanh nghiệp nhà nước chuyên về lĩnh
Công ty Cổ phần Khu công nghiệp Hố Nai (HONIZ) được thành lập theo Quyết định số 4363/QĐ/BNN-TCCB ngày 06/12/2004 của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn - là doanh nghiệp
**Luật Doanh nghiệp** năm 2014 của Việt Nam quy định về việc thành lập, tổ chức quản lý và hoạt động của các loại hình doanh nghiệp gồm công ty trách nhiệm hữu hạn, công
**Doanh nghiệp siêu nhỏ,nhỏ và vừa** hay còn gọi thông dụng là **doanh nghiệp vừa và nhỏ** là những doanh nghiệp có quy mô nhỏ bé về mặt vốn, lao động hay doanh thu. Doanh
Công ty Yến sào Khánh Hòa là doanh nghiệp Nhà nước hạng I, được UBND tỉnh giao nhiệm vụ quản lý, bảo vệ, khai thác, chế biến nguồn tài nguyên Yến sào thiên nhiên. Thực
Công ty Yến sào Khánh Hòa là doanh nghiệp Nhà nước hạng I, được UBND tỉnh giao nhiệm vụ quản lý, bảo vệ, khai thác, chế biến nguồn tài nguyên Yến sào thiên nhiên. Thực
Công ty Cổ phần Kinh doanh Nhà Đồng Nai tiền thân là Doanh nghiệp Nhà nước được thành lập theo quyết định số: 660/QĐ-UBT ngày 12 tháng 4 năm 1994 của UBDN tỉnh Đồng Nai,
Trụ sở tập đoàn dầu khí [[Sinopec ở Bắc Kinh. Công ty mẹ của nó là doanh nghiệp lớn nhất Trung Quốc và lớn thứ hai thế giới tính theo doanh thu năm 2020, với
Công ty TNHH Một Thành Viên Lâm Nghiệp Bảo Lâm là doanh nghiệp nhà nước hoạt động trong lĩnh vực quản lý, bảo vệ và phát triển rừng tại huyện Bảo Lâm, tỉnh Lâm Đồng.
Công ty Yến sào Khánh Hòa là doanh nghiệp Nhà nước hạng I, được UBND tỉnh giao nhiệm vụ quản lý, bảo vệ, khai thác, chế biến nguồn tài nguyên Yến sào thiên nhiên. Thực
So sánh GDP TQ **Nền kinh tế của Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa** là một nền kinh tế đang phát triển định hướng thị trường kết hợp kinh tế kế hoạch thông qua các
**Tập đoàn Công nghiệp – Viễn thông Quân đội**, thường dược biết đến dưới tên giao dịch **Viettel** hay **Tập đoàn Viettel**, là một tập đoàn viễn thông và công nghệ Việt Nam được thành
Việc đăng ký thành lập doanh nghiệp từ ngày 01/01/2021 sẽ được thực hiện theo quy định tại Luật Doanh nghiệp 2020 (có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2021). Thủ tục đăng ký doanh
**Cục Phát triển doanh nghiệp** là cơ quan trực thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư, giúp Bộ trưởng thực hiện chức năng quản lý nhà nước về hỗ trợ phát triển doanh nghiệp nhỏ
**Ngân sách nhà nước**, **ngân sách chính phủ**, hay **ngân sách quốc gia** là một phạm trù kinh tế và là phạm trù lịch sử; là một thành phần trong hệ thống tài chính. Thuật
**Tổng công ty Viễn thông MobiFone** (), tiền thân là **Công ty Thông tin Di động Việt Nam** ( - **VMS**), là doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực truyền thông trực thuộc Bộ Công
**Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam** (tên giao dịch tiếng Anh: **Vietnam Rubber Group**) là Tập đoàn kinh tế nhà nước, được thành lập trên cơ sở tổ chức lại **Tổng Công ty
**Tổng công ty Hàng hải Việt Nam** được thành lập vào ngày 29/4/1995 theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ với sứ mệnh sẽ là doanh nghiệp nòng cốt, chủ lực của ngành Hàng
**Tổng công ty Cà phê Việt Nam** (**VINACAFE**) là doanh nghiệp được thành lập vào ngày 29 tháng 4 năm 1995 theo Quyết định số 251/TTg của Thủ tướng Chính phủ và được Thủ tướng
liên_kết=https://vi.wikipedia.org/wiki/T%E1%BA%ADp tin:Valsts_ipasums_Meistaru_iela_23.jpg|nhỏ|Một tấm bảng đánh dấu tài sản nhà nước ở [[Riga, Latvia]] **Sở hữu nhà nước**, còn được gọi là **sở hữu chính phủ** và **sở hữu** **công cộng**, là quyền sở hữu một
Thực tế với bất cứ doanh nghiệp nào thì cũng đều thấy được lợi ích khi tham gia một hệ sinh thái hoặc nhiều hệ sinh thái. Nhưng thực tế không phải ai cũng hiểu
Thực tế với bất cứ doanh nghiệp nào thì cũng đều thấy được lợi ích khi tham gia một hệ sinh thái hoặc nhiều hệ sinh thái. Nhưng thực tế không phải ai cũng hiểu
Thực tế với bất cứ doanh nghiệp nào thì cũng đều thấy được lợi ích khi tham gia một hệ sinh thái hoặc nhiều hệ sinh thái. Nhưng thực tế không phải ai cũng hiểu
Thực tế với bất cứ doanh nghiệp nào thì cũng đều thấy được lợi ích khi tham gia một hệ sinh thái hoặc nhiều hệ sinh thái. Nhưng thực tế không phải ai cũng hiểu
Thực tế với bất cứ doanh nghiệp nào thì cũng đều thấy được lợi ích khi tham gia một hệ sinh thái hoặc nhiều hệ sinh thái. Nhưng thực tế không phải ai cũng hiểu
Thực tế với bất cứ doanh nghiệp nào thì cũng đều thấy được lợi ích khi tham gia một hệ sinh thái hoặc nhiều hệ sinh thái. Nhưng thực tế không phải ai cũng hiểu
Thực tế với bất cứ doanh nghiệp nào thì cũng đều thấy được lợi ích khi tham gia một hệ sinh thái hoặc nhiều hệ sinh thái. Nhưng thực tế không phải ai cũng hiểu
Thực tế với bất cứ doanh nghiệp nào thì cũng đều thấy được lợi ích khi tham gia một hệ sinh thái hoặc nhiều hệ sinh thái. Nhưng thực tế không phải ai cũng hiểu
Bản chất cốt lõi của doanh nhân và doanh nghiệp là tạo ra của cải, nguồn lực cho xã hội. Việc hình sự hóa không cần thiết các sai phạm kinh tế sẽ tước đi
thế=DC - 3 của Hàng Không Việt Nam tại sân bay Phú Quốc năm 1980|nhỏ|[[Douglas DC-3|DC - 3 của Hàng Không Việt Nam tại sân bay Phú Quốc năm 1980]] **Hãng hàng không Quốc gia
**Đài Truyền hình Việt Nam**, được biết đến rộng rãi với tên gọi **VTV** (viết tắt của từ ), là đài truyền hình quốc gia thuộc sở hữu của Chính phủ nước Cộng hòa Xã
[[Friedrich Engels nhận định rằng quyền sở hữu nhà nước không tự xóa bỏ đi chủ nghĩa tư bản.]] **Chủ nghĩa tư bản nhà nước** là một hệ thống kinh tế trong đó nhà nước