✨Đoàn Xuân Lôi

Đoàn Xuân Lôi (chữ Hán: 段春雷) người làng Ba Lỗ, xã Tân Phúc (nay là thôn Trâu Lỗ, xã Mai Đình, huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang), đỗ Thái học sinh khoa thi năm Xương Phù thứ 8 (Giáp Tý, 1384). Sách Đại Việt Sử ký bản kỷ toàn thư chép "Giáp Tý, [Xương Phù] năm thứ 8 [1384], (Minh Hồng Vũ năm thứ 17). Mùa xuân, tháng 2, Thượng hoàng cho thi thái học sinh ở chùa Vạn Phúc núi Tiên Du, [lấy đỗ] bọn Đoàn Xuân Lôi, Hoàng Hối Khanh... 30 người.". Tại Văn miếu Bắc Ninh, bia số 1 ghi ông là trạng nguyên, nhưng trong Đại Việt Sử ký toàn thư và danh sách các trạng nguyên lại không thấy ghi điều này.

Tiểu sử

Trong tháng 2 âm lịch năm 1384, thượng hoàng Trần Nghệ Tông mở khoa thi Thái học sinh ở chùa Vạn Phúc, núi Tiên Du, Bắc Ninh. Trong khoa thi này, Đoàn Xuân Lôi đã đỗ đầu. Đoàn Xuân Lôi là người họ Đoàn ở làng Trâu Lỗ, xã Mai Đình, huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang. Dòng họ này vốn quê cha đất tổ ở Thanh Hoá, di cư ra Bắc rồi cư trú ở Trâu Lỗ. Đến đời Xuân Lôi thì phát Trạng. Về việc này tấm bia ghi chép về Đoàn Xuân Lôi ở làng Trâu Lỗ có chép: "Ông họ Đoàn, tên huý là Xuân Lôi. Bản quán ở đất Thanh Hoá. Cha ông đến cư trú ở Trâu Lỗ đã mấy đời".

Sau khi đỗ kỳ thi thái học sinh, Đoàn Xuân Lôi được cử làm quan chức Quốc tử trợ giáo không về; dù thân mọn xin thề báo đáp. :Nghĩ mày: :Xưa trốn nơi đồng rậm, nay tới chốn đồng trời. :Không chịu với cỏ cây cùng nát, kính mến vì ơn lớn dưỡng nuôi. :Trên cành ngọc đặt chân nương tựa, trước rèm châu dừng bóng nghỉ ngơi. :Chiều uống móc ngọt cây mộc lan, sáng hớp khói lành nơi phủ tía. :Một liếc, thành gấp trăm giá bội; chỉ tay, mà đi đứng phất roi. :Đặc ngoài phương tướng mạo để phân biệt đực cái, đen vàng; tránh khỏi sự ngửa nghiêng của mọi lẽ thở ăn, đi đứng. :Trộm thấy hoá công tạo vật rất tài, biết rằng hiền tướng dựng xây thật khéo. :Than ôi! :Người vốn lâu dài, thời đang thịnh trị. :Đã hay giữ được thái hoà, lại đáng tụ về muôn phúc. :Trời sinh sâu này, há không có ý. :Dáng hình con ngựa, tỏ rằng quân tử được xe; kết lá làm nên, thấy được nhân dân nhờ cậy. :Vả chăng: :Ngựa là rồng vậy, ứng điềm mở đất vô cùng; lá tựa tốt tươi, tỏ triệu dòng truyền bách thế. :Huống giống sâu này: sinh ra trên đất Kim Âu, rạng rỡ ở nơi thiên động. :Nhằm Linh Đai vừa lúc xây nền, gặp Lạc Ấp đang khi dựng móng. :Gặp giống côn trùng, muôn năm hệ trọng. :Thân thấp hèn may được thái bình, điểm tốt đẹp mở tầm mắt rộng. :Cảm thân gỗ mục mà được tái sinh, gánh vác nặng nề kể chi chết sống. :Phương Trì, Kim Mã nhận thưởng vinh, Lãnh Uyển, Bồng Hồ cửu tiên lồng lộng. :Tài chạm trùng khắc triện vẫn biết chửa thông, phú tìm được tôi hiền kính dâng lời tụng.