Đỗ Độ (, chữ Hán: 杜度, 1597 – 3 tháng 7 năm 1642), Ái Tân Giác La, là một Tông thất, Nghị chính Bối lặc có sức ảnh hưởng thời kỳ đầu nhà Thanh trong lịch sử Trung Quốc.
Cuộc đời
Đỗ Độ sinh vào giờ Thân, ngày 17 tháng 9 (âm lịch) năm Minh Vạn Lịch thứ 25 (1597), trong gia tộc Ái Tân Giác La. Ông là con trai cả của Quảng Lược Bối lặc Chử Anh, và là đích trưởng tôn của Nỗ Nhĩ Cáp Xích. Mẹ ông là Đích Phu nhân Quách Lạc La thị. Vì vậy ông là người cháu nội lớn nhất về cả bối phận và tuổi tác của Nỗ Nhĩ Cáp Xích, thậm chí ông còn lớn hơn ba anh em A Tế Cách, Đa Nhĩ Cổn và Đa Đạc.
Từ sớm, ông được sơ phong Thai cát.
Năm Thiên Mệnh thứ 9 (1624), Thai cát của Khách Nhĩ Khách Ba Ước Đặc bộ là Ân Cách Đức Nhĩ xin nội phụ Đại Kim, Đỗ Độ theo Bối lặc Đại Thiện nghênh tiếp Ân Cách Đức Nhĩ đến quy phụ, sau đó được phong làm Bối lặc.
Những năm Thiên Thông
Năm Thiên Thông nguyên niên (1627), ông theo Bối lặc A Mẫn, Nhạc Thác, Tế Nhĩ Cáp Lãng chinh phạt Triều Tiên, Triều Tiên Nhân Tổ Lý Tông cầu hòa, các Bối lặc đồng ý đàm phán. A Mẫn muốn tiếp tục tấn công và vương kinh nhưng Nhạc Thác và Tế Nhĩ Cáp Lãng không đồng ý. A Mẫn muốn cùng Đỗ Độ đóng quân đồn trú ở Triều Tiên, Đỗ Độ cũng không đồng ý. Sau đó, các Bối lặc bắt được Lý Giác – em trai của Lý Tông, buộc Lý Tông đầu hàng, đồng ý cống nạp. Hậu Kim kết minh với Triều Tiên mà không thông báo cho A Mẫn. Sau khi A Mẫn biết tin, lấy cớ mình không tham gia vào việc kết minh mà dung túng cho thuộc hạ tùy ý cướp bóc. Cuối cùng lấy việc các Bối lặc nhượng bộ, để Lý Giác kết minh với A Tế Cách mà kết thúc chiến sự, thu quân về triều.
Năm thứ 3 (1629), tháng 11, ông theo Hoàng Thái Cực tấn công nhà Minh, đánh đến kinh sư Bắc Kinh và đánh bại quân tiếp viện của nhà Minh. Ông lại theo Bối lặc A Ba Thái tấn công Thông Châu, thiêu hủy chiến thuyền của hải quân nhà Minh, lại đưa quân đến Trương Gia Loan. Tháng 12, quân đội đang trên đường về kinh sư, lúc đến Kế Châu thì gặp phải 5 ngàn quân tiếp viện của nhà Minh từ Sơn Hải quan. Ông và Đại Thiện đích thân xông vào trận địa, bị thương, đóng quân ở Tuân Hóa.
Năm thứ 4 (1630), tháng giêng, quân Minh phản công nhưng bị Đỗ Độ đánh bại, Phó tướng cũng bị chém, vô số lạc đà và ngựa bị quân Hậu Kim chiếm được. Quân đội nhà Minh vẫn chiến đấu hết mình, bị tiêu diệt toàn bộ.
Năm thứ 7 (1633), tháng 5, tướng quân nhà Minh là Khổng Hữu Đức, Cảnh Trọng Minh đầu nhập Hậu Kim, ông theo Bối lặc Tế Nhĩ Cáp Lãng và A Tế Cách đến Trấn Giang nghênh đón họ đầu hàng.
Tháng 6, Hoàng Thái Cực trưng cầu ý kiến của các đại thần về việc đánh Minh triều, Triều Tiên, Sát Cáp Nhĩ, nên đánh địa phương nào trước. Ông tấu rằng:
Năm thứ 8 (1634), ông suất quân tấn công Hải Châu.
Những năm Sùng Đức
Năm Sùng Đức nguyên niên (1636), Đỗ Độ được phong làm An Bình Bối lặc (安平贝勒). Tướng quân trú thủ ở cửa sông Hải Châu là Y Lặc Thận báo cho quân Thanh biết tin quân Minh tạo hơn 100 chiến hạm lớn ý đồ chặn đứng Liêu Hà, Hoàng Thái Cực lệnh cho Đỗ Độ lãnh binh đánh bại quân Minh sau đó hội kinh.
Vào mùa đông cùng năm, Hoàng Thái Cực thân chinh tấn công Triều Tiên, Đỗ Độ chịu trách nhiệm bảo vệ quân nhu ở sau. Quân Hậu Kim lần lượt chiếm được đảo Bì (皮岛, Ka Island), Vân Tòng, Đại Hoa và Thiết Sơn.
Năm thứ 2 (1637), tháng 2, quân Hậu Kim đánh đến sông Imjin. Băng trên mặt hồ vừa tan hôm trước, nhưng đến chạng vạng lại vì tuyết rơi nhiều mà kết băng, quân Thanh dễ dàng qua sông. Hoàng Thái Cực cho răng đây chính là ý trời. Đỗ Độ cùng với Duệ Thân vương Đa Nhĩ Cổn thủ ở đảo Giang Hoa, đánh bại thủy quân của Triều Tiên, sau đó đánh hạ nơi này.
Năm thứ 3 (1638), Đa Nhĩ Cổn thống suất quân cánh trái, Nhạc Thác thống suất quân cánh phải, thảo phạt Minh triều; Đỗ Độ là phó tướng của Nhạc Thác. Đại quân đến thành phía đông của Mật Vân, quân Minh đón đánh, bị quân Thanh đánh bại hoàn toàn. Đại quân tiếp tục tấn công Tử Lĩnh Bảo, chia quân phá Hắc Dục, Cổ Bắc Khẩu, Mã Lan Dục. Nhạc Thác mất trong quân, Đỗ Độ thay quyền chỉ huy. Ông hội quân với Đa Nhĩ Cổn ở Thông Châu, đại quân vượt qua Bắc Kinh đến Trác Châu, phía tây đến Sơn Tây, phía nam đến Tế Nam, tổng cộng hạ được 20 thành, chiêu hàng 2 thành. Quân Thanh chiến thắng liên tiếp, giết hơn 100 Tổng binh và quan viên, bắt giữ hơn 20 vạn người.
Năm thứ 4 (1639), tháng 4, đại quân về đến kinh sư, ông được ban thưởng một con lạc đà, hai con ngựa, 5000 lượng bạc và nhậm mệnh chưởng quản Lễ bộ. Sau ông lại theo quân tấn công Cẩm Châu, Ninh Viễn.
Năm thứ 5 (1640), ông thay mặt Tế Nhĩ Cáp Lãng đóng đồn ở Nghĩa Châu, gặp phải quân Minh ở Cẩm Châu nhưng bị ông đánh bại hoàn toàn. Sau đó ông lần lượt hạ 9 đài của Cẩm Châu, 2 đài của Tiểu Lăng Hà. Liêu Đông Tổng đốc Hồng Thừa Trù suất 4 vạn quân hạ trại ở bên ngoài Hạnh Sơn thành, bị Đỗ Độ và Hào Cách cùng nhau đánh bại. Ông lại đem quân tiêu diệt 300 quân vận lương của nhà Minh. Sau đó, ông đưa quân đến Cẩm Châu dụ quân Minh nghênh chiến rồi đánh bại toàn bộ, chiếm được chiến thuyền ở cửa khẩu Đại Lăng Hà, truy sát quân Minh xâm phạm Nghĩa Châu. Mùa đông cùng năm, ông lại tiếp tục vây khốn Cẩm Châu.
Năm thứ 6 (1641), tấn công Quảng Ninh, đánh bại viện binh của nhà Minh ở Tùng Sơn và Cẩm Châu. Sau đó, vì ông theo Đa Nhĩ Cổn rời khỏi quân doanh ở Cẩm Châu hơn ba mươi dặm, lại tự ý cho phép binh lính về nhà, bị nghị tội đoạt tước. Nhưng Hoàng Thái Cực khoan dung, chỉ phạt hai ngàn lượng bạc. Mùa thu cùng năm, ông theo Hoàng Thái Cực thảo phạt Minh triều, lưu lại tiếp tục đánh hạ Cẩm Châu.
Năm thứ 7 (1642), giờ Tị ngày 7 tháng 6 (âm lịch), Đỗ Độ qua đời, thọ 46 tuổi.
Năm Ung Chính thứ 2 (1724), Ung Chính Đế lập bia, ghi chép công lao cho ông.
Gia quyến
- Đích Phu nhân: Nạp Lạt thị, con gái của Ô Lạp Bối lặc Bố Chiếm Thái.
- Con trai:
Đỗ Nhĩ Hỗ (杜爾祜; 24 tháng 10 năm 1615 – 1 tháng 5 năm 1655), mẹ là Nạp Lạt thị. Sơ phong Phụ quốc công. Năm 1642, tháng 6 thăng Trấn quốc công, tháng 10 bị cách tước, truất Tông thất. Năm 1645 khôi phục Tông thất, phục phong Phụ quốc công. Năm 1651 thăng Bối lặc, nhậm Nghị chính. Sau khi qua đời được truy thụy "Khác Hậu Bối lặc" (愨厚貝勒). Đích thê là Qua Nhĩ Giai thị, con gái của Phí Anh Đông. Có tám con trai.
Mục Nhĩ Hỗ (穆爾祜; 1617 – 1654), mẹ là Nạp Lạt thị. Năm 1635 nhờ quân công được phong Phụ quốc công. Năm 1642 bị cách tước, truất Tông thất. Năm 1645 khôi phục Tông thất, phong Tam đẳng Trấn quốc Tướng quân, 1 năm sau tiến Nhất đẳng. Năm 1647 thăng Phụ quốc công. Năm 1649 nhờ quân công được thăng Bối tử. Năm 1654 bị luận tội cách tước. Có hai con trai.
Đặc Nhĩ Hỗ (特爾怙; 1620 – 1658), mẹ là Nạp Lạt thị. Năm 1639, phong Phụ quốc công. Năm 1642 bị luận tội cách tước, truất Tông thất. Năm 1645 khôi phục Tông thất, phong Phụ quốc công, cùng năm thăng Bối tử. Sau khi qua đời được truy thụy "Khác Hi Bối tử" (恪僖貝子). Có năm con trai.
Đặc Tấn (特遴; 1621 – 1638), mẹ là Nạp Lạt thị. Mất sớm, vô tự.
Đặc Nhĩ Nhân (特爾親; 1622 – 1624), mẹ là Nạp Lạt thị. Chết yểu.
Đỗ Nỗ Văn (杜努文; 1626 – 1648), mẹ là Nạp Lạt thị. Năm 1645 được phong Phụ quốc công. Sau khi qua đời được truy thụy "Hoài Mẫn". Năm 1698 được truy phong "Hoài Mẫn Bối tử" (懷愍貝子). Có một con trai duy nhất là Tô Nỗ vì phạm tội mà truất Tông thất, sau con cháu được ban "Hồng đái tử", phụ nhập vào cuối Ngọc điệp.
Tát Bật (薩弼; 1628 – 1655), mẹ là Nạp Lạt thị. Năm 1642 bị truất Tông thất. Năm 1645 khôi phục Tông thất, phong Phụ quốc công. Năm 1649 tấn Bối tử. Sau khi qua đời được truy thụy "Hoài Mẫn Bối tử" (懷愍貝子).
👁️
1 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
phải|nhỏ|350x350px|Hệ tọa độ chân trời sử dụng một [[thiên cầu lấy tâm là người quan sát. Góc phương vị được đo từ điểm bắc (nhưng đôi khi từ điểm nam) và thuận theo hướng đông
**Suy giảm độ dốc** (còn gọi là **giảm độ dốc**, tiếng Anh: **gradient descent**) là một thuật toán tối ưu hóa lặp bậc nhất để tìm một cực trị của một hàm khả vi. Để
Trong thiên văn học, **xuân phân** là một trong hai vị trí trên thiên cầu mà tại đó hoàng đạo giao với đường xích đạo thiên thể. Mặc dù có hai giao điểm của hoàng
**Đo sâu điện thẳng đứng**, thường gọi theo viết tắt tiếng Anh là **VES** (_Vertical electrical sounding_) hay theo tiếng Nga là **VEZ** (_Вертикальное электрическое зондирование_), là một phương pháp địa vật lý thuộc nhóm
**Phó vương và Toàn quyền Ấn Độ** (Tiếng Anh: Viceroy and governor-general of India; 1773 - 1950, từ 1858 đến 1947 được gọi là Phó vương và Toàn quyền Ấn Độ) là đại diện của
**Lịch sử Ấn Độ độc lập** bắt đầu khi Ấn Độ trở thành quốc gia độc lập trong Khối Thịnh vượng chung Anh vào ngày 15 tháng 8 năm 1947. Kể từ năm 1858, người
**Danh sách Toàn quyền Ấn Độ** là thống kê những cá nhân được bổ nhiệm đứng đầu chính phủ thuộc địa Ấn Độ thuộc Anh và sau này còn được chỉ định đại diện cho
**Độ tương tự cosin** là một cách đo độ tương tự (measure of similarity) giữa hai vectơ khác không của một không gian tích vô hướng. Độ tương tự này được định nghĩa bằng giá
nhỏ|Ông lão người do thái Ashkenazi **Người Do Thái Ashkenazi** ( ), hay còn gọi là **Ashkenazic Do Thái** trong tiếng Hebrew số nhiều có hậu tố _-im,_ **Ashkenazim** là một Cộng đồng người Do
nhỏ|Hàng nghìn bia mộ được đặt trong Nghĩa trang Do Thái cổ ở Prague. **Nghĩa trang Do Thái Cổ** (tiếng Séc: _Starý židovský hřbitov_) là nghĩa trang Do Thái ở Praha, Cộng hòa Séc. Đây
nhỏ|[[Ze'ev Jabotinsky]] **Chủ nghĩa phục quốc Do Thái xét lại** (tiếng Hebrew: ציונות רוויזיוניסטית) hay **Chủ nghĩa Zion xét lại** là một phong trào trong Chủ nghĩa phục quốc Do Thái do Ze'ev Jabotinsky khởi
**Đơn vị đo lường** hay **đơn vị đo** là bất kỳ một đại lượng vật lý, hay tổng quát là một khái niệm, nào có thể so sánh được, ở điều kiện tiêu chuẩn (thường
liên_kết=https://vi.wikipedia.org/wiki/T%E1%BA%ADp tin:Measuring_Tape_Inch+CM.jpg|nhỏ|Một chiếc [[thước cuộn thép với cả đơn vị đo lường hệ mét và đơn vị đo lường của Anh đặc cạnh hai đồng xu Mỹ để so sánh.]] **Đo lường** là việc gán
**Bản đồ học** hay **Đồ bản học** là khoa học nghiên cứu và phản ánh sự phân bố không gian, sự phối hợp mối liên hệ giữa các đối tượng, hiện tượng tự nhiên và
nhỏ|300x300px|Mật độ dân số theo quốc gia năm [[2018]] **Mật độ dân số** là một phép đo dân số trên đơn vị diện tích. Nó thường được áp dụng cho các sinh vật sống nói
**Tượng Nữ thần Tự do** (; tên đầy đủ là **Nữ thần Tự do Soi sáng Thế giới**; ; ) là một tác phẩm điêu khắc bằng đồng theo phong cách tân cổ điển với
Một **Hệ tọa độ Descartes** (tiếng Anh: **Cartesian coordinate system**) xác định vị trí của một điểm (_point_) trên một mặt phẳng (_plane_) cho trước bằng một cặp số tọa độ (_x_, _y_). Trong đó,
**Bảng mạch đồ họa**, **Bộ chuyển đổi đồ hoạ** (_graphics adapter_), **thẻ đồ họa, card đồ họa (graphics card)**, **thẻ màn hình**, **card màn hình** là một bảng mạch mở rộng (expansion card) dùng để
**Thang đo Richter** là một loại thang để xác định sức tàn phá của các cơn động đất (địa chấn). Sau này, nó được xem lại và đổi tên thành **thang độ lớn địa phương**,
Máy ghi của máy đo mưa nhỏ giọt Biểu đồ đo mưa của máy đo mưa nhỏ giọt **Máy đo mưa** hay còn gọi là **vũ lượng kế** hoặc **vũ kế** là một dụng cụ
**Nhạc đỏ**, tức **nhạc cách mạng Việt Nam**, là một dòng của tân nhạc Việt Nam gồm những bài hát được hình thành và phát triển trong thời kỳ Việt Nam Dân chủ Cộng hoà
**Tốc độ ánh sáng** trong chân không, ký hiệu là , là một hằng số vật lý cơ bản quan trọng trong nhiều lĩnh vực vật lý. Nó có giá trị chính xác bằng 299.792.458 m/s
nhỏ|Hệ tọa độ xích đạo|257x257px **Hệ tọa độ xích đạo** là hệ tọa độ thiên văn được sử dụng nhiều cho các quan sát bầu trời từ Trái Đất. Nó là hệ tọa độ gắn
Máy đo gió trên nóc Deconism Gallery. **Máy đo gió** (tiếng Anh: _anemometer_, bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp là "_anemos_" có nghĩa là _gió_), Hán Việt: **Phong tốc kế** 風速計, là một thiết bị
thumb|[[Eleanor Roosevelt và Tuyên Ngôn Quốc tế Nhân quyền (1949)— Điều 19 quy định rằng "Ai cũng có quyền tự do quan niệm và tự do phát biểu quan điểm; quyền này bao gồm quyền
Lưu ý: Danh sách **thuật ngữ lý thuyết đồ thị** này chỉ là điểm khởi đầu cho những người mới nhập môn làm quen với một số thuật ngữ và khái niệm cơ bản. Bài
Trong lý thuyết đồ thị, một **đồ thị phẳng** là một đồ thị có thể được nhúng vào mặt phẳng, tức là có thể được vẽ trên mặt phẳng sao cho các cạnh chỉ gặp
:_Bài này chỉ viết về các định nghĩa cơ bản. Để hiểu rộng hơn, xin xem lý thuyết đồ thị. Về ý nghĩa biểu diễn hàm số trên hệ tọa độ, xem đồ thị hàm
nhỏ|phải|Hình vẽ một đồ thị có 6 đỉnh và 7 cạnh Trong toán học và tin học, **lý thuyết đồ thị** (tiếng Anh: _graph theory_) nghiên cứu các tính chất của đồ thị. Một cách
## Tác động Nhiều quá trình vật lý liên quan đến nhiệt độ, chẳng hạn như: * Các tính chất vật lý của vật chất bao gồm pha (rắn, lỏng, khí hoặc plasma), tỷ trọng,
nhỏ|Một biển cảnh báo giao thông tại [[Québec với ghi chú rằng nhiệt độ nóng chảy của nước là 0
°C .]] **Nhiệt độ nóng chảy**, còn gọi là **điểm nóng chảy** hay **nhiệt độ
**Sách đỏ IUCN** hay gọi tắt là **Sách đỏ** (tiếng Anh: _IUCN Red List of Threatened Species_ hay _IUCN Red List_) được bắt đầu từ năm 1964, là danh sách toàn diện nhất về tình
**Đô thị hóa** là sự mở rộng của đô thị, tính theo tỉ lệ phần trăm giữa số dân đô thị hay diện tích đô thị trên tổng số dân hay diện tích của một
phải|nhỏ|Biểu tượng của Ấn Độ giáo được thế giới biết đến nhỏ|phải|Một ngôi đền Ấn Độ giáo **Ấn Độ giáo**, **Ấn giáo** hay **Hindu giáo** (Hưng đô giáo) là một tôn giáo, hệ thống tín
**Ấn Độ** (, ), tên gọi chính thức là **Cộng hòa Ấn Độ** (, ) là một quốc gia ở khu vực Nam Á. Đây là quốc gia lớn thứ 7 về diện tích và
nhỏ|Bản đồ thế giới do [[Johannes Kepler]] nhỏ|Bản đồ thế giới năm 2016 **Bản đồ** là hình thu nhỏ tương đối chính xác về một khu vực hay cả Trái Đất. Bản vẽ đơn giản
thumb|Hệ **tọa độ hoàng đạo** với tâm đặt tại [[Trái Đất, được nhìn từ phía ngoài thiên cầu. Hoàng kinh (màu đỏ) được đo dọc theo hoàng đạo từ điểm xuân phân. Hoàng vĩ (màu
Trong thiên văn học, **hệ tọa độ thiên văn** là một hệ tọa độ mặt cầu dùng để xác định vị trí biểu kiến của thiên thể trên thiên cầu. Trong tọa độ Descartes, một
**Khmer Đỏ** (tiếng Campuchia: ខ្មែរក្រហម, ) là tên gọi dành cho thế lực và tổ chức chính trị cực tả cầm quyền tại Campuchia từ 1975 đến 1979 dưới sự lãnh đạo công khai của
**Ấn Độ Dương** (Tiếng Anh: _Indian Ocean_) là đại dương có diện tích lớn thứ ba trên thế giới, bao phủ 75.000.000 km² hay 19,8% diện tích mặt nước trên Trái Đất. Đại dương này được
Đền Taj Mahal **Nền văn minh Ấn Độ** là một nền văn minh nổi tiếng và thuộc về những nền văn minh cổ nhất thế giới. Nền văn minh Ấn Độ thời cổ đại bao
Đồng **đô la Mỹ** hay **Mỹ kim**, **USD** (), còn được gọi ngắn là "đô la" hay "đô", là đơn vị tiền tệ chính thức của Hoa Kỳ. Nó cũng được dùng để dự trữ
nhỏ|Tịnh độ phương Đông|375x375px **Tịnh độ** (zh. _jìngtǔ_ 淨土, sa. _buddhakṣetra_, ja. _jōdo_) nguyên nghĩa Phạn ngữ là Phật (_buddha_) độ (_kṣetra_), cõi Phật, cõi thanh tịnh. Trong Bắc tông, người ta hiểu mỗi Tịnh
**Do Thái giáo** hay **đạo Do Thái** (tiếng Hebrew: יהודה, _Yehudah_, "Judah" theo tiếng Latin và tiếng Hy Lạp) là một tôn giáo đơn thần cổ đại thuộc nhóm các tôn giáo khởi nguồn từ
Các điểm trong hệ tọa độ cực với gốc cực _O_ và trục cực _L_. Điểm màu xanh lá có bán kính là 3 và góc phương vị là 60°, tọa độ là (3, 60°).
liên_kết=https://vi.wikipedia.org/wiki/T%E1%BA%ADp tin:Abm2.jpg|nhỏ|260x260px|Người nhảy xuống nước, sử dụng ý chí tự do của mình **Ý chí tự do** là khả năng lựa chọn giữa các con đường hành động có thể mà không bị cản trở.
Lịch sử Ấn Độ bắt đầu với thời kỳ Văn minh lưu vực sông Ấn Độ, một nền văn minh phát triển hưng thịnh tại phần Tây Bắc tiểu lục địa Ấn Độ từ năm
thumb|alt=Màn hình máy tính của hệ điều hành, màn hình hiển thị các ứng dụng phần mềm tự do khác nhau.|Ví dụ về một hệ điều hành phần mềm tự do hiện đại chạy một
**Máy dò kim loại** hay **máy phát hiện kim loại** là thiết bị ứng dụng hiện tượng _cảm ứng điện từ_ để phát hiện ra các vật bằng kim loại thông qua độ dẫn điện
**Đỗ Bảo** (tên đầy đủ là **Đỗ Quốc Bảo**, sinh ngày 30 tháng 6 năm 1978 tại Hà Nội) là nhạc sĩ và nhà sản xuất âm nhạc người Việt Nam. Anh là một trong