Địa vật lý máy bay, còn gọi là Địa vật lý hàng không (Airborne Geophysics) là một lĩnh vực của Địa vật lý thăm dò, dùng máy bay làm phương tiện để bay đo các trường Địa vật lý trên đất liền hoặc trên thềm lục địa, nhằm nghiên cứu thạch - thủy quyển. Nó được ứng dụng trong khảo sát địa chất tổng quát, trong tìm kiếm khoáng sản, dầu khí, kim loại, quặng chất phóng xạ, nước ngầm nước khoáng,...
Địa vật lý máy bay dùng các loại máy bay nhỏ, từ loại cánh cố định, trực thăng đến máy bay không người lái (Unmanned Aerial Vehicle, UAV). Các đường bay đo bố trí thành mạng lưới trùm lên vùng khảo sát. Số liệu địa vật lý cùng với số liệu định vị (hay định tọa độ, hiện dùng GPS) và camera ghi hình bề mặt đất dọc đường bay, được lưu trữ vào cơ sở dữ liệu. Sau đó số liệu được xử lý, phân tích, giải đoán để thu được các thông tin về môi trường thạch - thủy quyển. Nếu phát hiện được dị thường (Anomaly) thì có thể thực hiện kiểm tra trên mặt đất tại vị trí được xác định bằng tọa độ và đối chiếu hình ảnh từ camera ghi hình với thực địa.
thumb|Máy bay [[Antonov An-2|AN-2 của VASCO phục vụ đo địa vật lý ở Việt Nam, 2005]]
Các phương pháp Địa vật lý máy bay
Trọng lực: Đo trường trọng lực bằng các máy đo trọng lực máy bay, ví dụ máy [http://scintrexltd.com/internal.php?storeCategoryID=4&s_page=airborne Scintrex TAGS-6 Dynamic Gravity Meter] , hay Micro-g LaCoste Air-Sea System II Gravity Meter (Mỹ)
Xạ phổ gamma tự nhiên: Đo phổ phóng xạ gamma tự nhiên (γ) với các kênh Thori (Th), Urani (U) và Kali (K) bằng các máy đo phổ gamma máy bay, ví dụ máy RS-500 Advanced Digital Gamma-Ray Spectrometer.
Cảm ứng sóng dài vô tuyến: Còn gọi là đo VLF (tiếng Anh: Very Low Frequency), đo trường cảm ứng do sóng của dải sóng dài vô tuyến tạo ra trong các lớp đất đá.
Điện từ: Đo trường cảm ứng do nguồn phát đặt cùng trong hệ thống bay tạo ra trong các lớp đất đá.
Đo đạc trong địa vật lý máy bay thực hiện bằng các máy đo địa vật lý của phương pháp tương ứng, nhưng chế riêng thành biến thể đo trên máy bay. Có thể dùng các biến thể này để đo trên mặt đất hay ô tô, nhưng gần như không dùng được các biến thể chế cho đo đường bộ lên máy bay.
thumb|Khảo sát với InView UAV.
Ứng dụng
Khảo sát địa chất tổng quát
Trong khảo sát địa chất tổng quát và trong hỗ trợ tìm dầu khí, thực hiện đo từ trường và đôi khi cùng đo trọng lực, dùng máy bay cánh cố định bay nhanh ở độ cao cỡ 100-300m. Giải đoán tài liệu sẽ cho ra các địa khối, các đứt gãy lớn. Tại Việt Nam, năm 1964 đo từ trường máy bay đã phát hiện mỏ sắt Thạch Khê (tỉnh Hà Tĩnh) ở dạng khối đá từ tính bị phủ bởi đất cát ven biển .
Tìm kiếm phổ dụng
Trong vẽ bản đồ địa chất và tìm kiếm khoáng sản ở độ sâu nhỏ (50 m trở lại), thì thực hiện đo từ trường, xạ phổ gamma tự nhiên, và đôi khi đo Cảm ứng sóng dài vô tuyến VLF. Thường dùng máy bay cánh cố định hoặc trực thăng, bay đo chậm ở độ cao không quá 75 m so với mặt đất. Đo phổ gamma tự nhiên có các kênh báo hàm lượng Uran, Thori và Kali, giúp cho phân chia đất đá và phát hiện bản chất quặng chất phóng xạ nếu bắt gặp.
Tại các nước phát triển thì địa vật lý máy bay được ứng dụng phổ biến, vì nó cho phép thi công cực nhanh. Sử dụng trực thăng cỡ nhỏ để bay đo ở độ cao vài mét, địa vật lý máy bay ứng dụng cả trong khảo sát địa chất môi trường và tai biến tự nhiên, tìm vật chưa nổ (UXO)...
Đo trọng lực bằng trực thăng cũng được sử dụng trong quân sự để dò tìm công trình ngầm như đường hầm, hầm cố thủ (bunker),... như hệ thống dò tìm do Lockheed Martin nghiên cứu và phát triển.
thumb|Đo điện từ miền thời gian TDEM bằng trực thăng
Khảo sát chuyên biệt
Trong nỗ lực phát triển tự động hóa đo đạc, người ta cố gắng lắp đặt các máy đo địa vật lý khả dĩ lên máy bay. Hiện có hai hướng chính là:
Đo cảm ứng điện từ, với vòng dây phát trường đủ lớn, để nghiên cứu sâu đến 150m, phục vụ tìm kiếm khoáng sản, nước ngầm, khảo sát môi trường,...
Dùng máy bay không người lái (UAV) để đo từ trường và/hoặc Xạ phổ gamma.
Địa vật lý máy bay tại Việt Nam
Tại miền bắc Việt Nam đo địa vật lý máy bay bắt đầu năm 1961, do các chuyên gia và phi công Liên Xô đóng vai trò chính trong hoạt động của Đoàn Địa chất 35 thuộc cục Địa chất và Khoáng sản. Đến năm 1964 đã hoàn thành bay khảo sát từ hàng không tỷ lệ 1/200.000 toàn miền Bắc Việt Nam. Một trong các kết quả quan trọng là đã phát hiện mỏ sắt lớn Thạch Khê (tỉnh Hà Tĩnh) ở dạng khối đá nhiễm từ bị phủ bởi đất cát ven biển. Tại miền nam Việt Nam, Hải quân Mỹ đã đảm nhận bay đo trên đất liền và thềm lục địa năm 1964-1966.
Năm 1970 cục Địa chất và Khoáng sản thành lập lại đơn vị thực hiện đo địa vật lý máy bay, với phiên hiệu Đoàn 65, từ 1990 có tên "Đoàn Địa vật lý hàng không", là đơn vị thành viên của Liên đoàn Vật lý Địa chất . Kết quả bay đo đến năm 1992 đã hoàn thành bay khảo sát từ hàng không trên toàn miền Nam Việt Nam, năm 1998 đã biên tập và xuất bản bản đồ từ trường vùng đất liền và ven bờ biển ở tỷ lệ 1/1000.000. Các bay đo từ trường và phóng xạ phổ gamma thực hiện ở tỷ lệ 1/25.000 trên các vùng có triển vọng khoáng sản. Kết quả đã phục vụ điều tra địa chất, phát hiện những mỏ quan trọng như sắt Nà Rụa (Cao Bằng), urani Khe Hoa - Khe Cao (Quảng Nam), vàng (Sơn Hoà, Xã Lát, Xuân Sơn, Trà Bu, Sơ Tang…), sắt và đồng-niken ở Thất Khê (Cao bằng), sắt và chì-kẽm ở Thượng Giáp (Tuyên Quang) và hàng loạt các mỏ sa khoáng ilmenit ven bờ biển. Bay đo thực hiện bằng máy bay AN-2 do Công ty bay dịch vụ hàng không VASCO, và trước đây là đơn vị tiền bối của họ trong quân đội, thực hiện. Tuy nhiên phi công Việt Nam chưa đảm đương được việc bay ở độ cao không quá 75 m trên vùng núi, nên phải thuê phi công nước ngoài lái.
Đối tượng nghiên cứu
👁️
1 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Địa vật lý máy bay**, còn gọi là _Địa vật lý hàng không_ (Airborne Geophysics) là một lĩnh vực của _Địa vật lý thăm dò_, dùng máy bay làm phương tiện để bay đo các
**Địa vật lý thăm dò** (Exploration Geophysics), đôi khi gọi là **vật lý địa chất**, là chi nhánh của **địa vật lý ứng dụng** (Applied Geophysics), sử dụng các trường hoặc quá trình vật lý
thumb|Đo từ đường bộ kiểu gradient thẳng đứng bằng máy đo từ Geometrics Cesium G-858 hai đầu thu tại một vị trí khảo cổ tại Montana, USA. **Khảo sát địa vật lý** (Geophysical survey) là
**Địa vật lý** là một ngành của _khoa học Trái Đất_ nghiên cứu về các quá trình vật lý, tính chất vật lý của Trái Đất và môi trường xung quanh nó. Phạm trù địa
nhỏ|300x300px|Máy bay [[Boeing 787 Dreamliner|Boeing 787-9 Dreamliner của Hãng hàng không Quốc gia Việt Nam.]] **Máy bay**, còn gọi là **tàu bay** hay **phi cơ**, là phương tiện bay hiện đại, ngày nay đóng vai
**Thăm dò từ** (Magnetic Method) là một phương pháp của Địa vật lý, thực hiện đo từ trường Trái Đất để phân định ra phần _dị thường từ_, từ đó xác định phân bố mức
Trực thăng Kaman Seasprite của Hải quân Hoa Kỳ đang hạ cánh trên tàu chiến **Máy bay trực thăng** hay **máy bay lên thẳng** là một loại phương tiện bay có động cơ, hoạt động
Các **Phương pháp thăm dò phóng xạ** là nhóm các phương pháp của Địa vật lý Thăm dò, thực hiện đo đạc các bức xạ của đất đá, nhằm xác định sự có mặt của
thumb|phải|[[B-2 Spirit, oanh tạc cơ tàng hình của Không lực Hoa Kỳ, cũng được xem là máy bay chiến đấu có giá thành cao nhất thế giới.]] thế=Sukhoi Su-57 là một trong những máy bay
**Máy đo từ proton** (Proton Magnetometer), còn gọi là _Máy đo từ Tuế sai Proton_ (Proton Precession Magnetometer) hay _Máy đo từ Cộng hưởng từ Hạt nhân_, là **máy đo từ** hoạt động dựa trên
thumb|Máy Scintrex Autograv CG-5 Gravimeter đang làm việc **Máy đo trọng lực** (Gravimeter) là công cụ để đo Trọng trường Trái Đất tại địa phương cụ thể. Đó là loại máy đo gia tốc, chuyên
thumb|Đầu đo la bàn fluxgate (compass) và đo độ nghiêng (inclinometer) mở nắp. **Máy đo từ Fluxgate** (tiếng Anh: Fluxgate Magnetometer), còn gọi là Máy đo từ ferro, _Máy đo từ kiểu sắt từ_, là
nhỏ|Máy bay tiêm kích [[Supermarine Spitfire|Spitfire với cánh đặt thấp dạng elip và có góc nhị diện nhỏ hướng lên trên".]] **Cấu hình cánh của máy bay cánh cố định** (bao gồm cả tàu lượn
**Máy đo từ lượng tử**, còn gọi là _Máy đo từ kiểu bơm quang học_ (Optically Pumped Magnetometer), là loại _máy đo từ_ hoạt động dựa trên quan sát hiện tượng phân tách _mức năng
nhỏ|280x280px| Một chiếc [[Lockheed P-3 Orion|P-3C của Lực lượng Phòng vệ Biển Nhật Bản]] **Máy bay tuần tra hàng hải**, còn được gọi là **máy bay tuần tra**, **máy bay trinh sát hàng hải**, **máy
**Vật lý khí quyển** là ứng dụng của vật lý vào nghiên cứu khí quyển. Các nhà vật lý khí quyển cố gắng mô hình hóa bầu khí quyển Trái Đất và bầu khí quyển
**Vật lý hạt nhân** là một nhánh của vật lý đi sâu nghiên cứu về hạt nhân của nguyên tử (gọi tắt là hạt nhân). Các ứng dụng phổ biến nhất được biết đến của
thumb|Dụng cụ cho bài thi thực hành, tại kỳ thi Olympic Vật lý Quốc tế năm 1996 ở Oslo, Na Uy. **Olympic Vật lý Quốc tế** (tiếng Anh: _International Physics Olympiad_, viết tắt **IPhO**) là
phải|[[Siêu tân tinh Kepler]] **Vật lý thiên văn** là một phần của ngành thiên văn học có quan hệ với vật lý ở trong vũ trụ, bao gồm các tính chất vật lý (cường độ
**Đại học Vật lý Kỹ thuật Moskva (MIPT,** tiếng Nga: Московский Физико-Технический институт), còn được biết đến với tên gọi **Phystech** - là trường đại học hàng đầu của Nga, chuyên đào tạo các chuyên
**Chuyến bay 610 của Lion Air (JT610/LNI610)** là chuyến bay chở khách nội địa thường lệ do Lion Air khai thác từ sân bay quốc tế Soekarno–Hatta ở Jakarta đến sân bay Depati Amir ở
thumb|[[Mây có thể phản xạ bức xạ Mặt Trời mạnh hơn nếu chứa nhiều các hạt nước nhỏ hơn, theo hiệu ứng Twomey.]] **Tăng sáng mây đại dương** là một kỹ thuật quản lý bức
Trong địa vật lý, **dị thường từ** là sự biến động cục bộ từ trường của Trái Đất hay thiên thể, do các thay đổi về từ tính hay hóa học của đất đá. Việc
**Sân bay quốc tế Dubai** (tiếng Ả Rập: **مطار دبي الدولي**) là sân bay quốc tế phục vụ Dubai, Các Tiểu Vương quốc Ả Rập Thống nhất, là sân bay chính của Dubai và là
**Chuyến bay 111 của Swissair (SR111/SWR111)** là một chuyến bay quốc tế thường lệ của hãng Swissair bằng máy bay McDonnell Douglas MD-11, trên đường từ sân bay quốc tế John F. Kennedy ở Thành
**Trung tâm Chuyến bay Không gian Goddard **(tiếng Anh: **Goddard Space Flight Center**) (**GSFC**) là một phòng thí nghiệm nghiên cứu không gian lớn của NASA nằm cách Washington, D.C. khoảng 6,5 dặm (10,5 km) về
thumb|Mô phỏng máy tính của từ trường Trái Đất trong thời gian phân cực bình thường giữa các lần [[đảo cực địa từ . Các biểu diễn đường sức màu xanh lam ứng với trường
**Thăm dò trọng lực** (Gravimetry) là một phương pháp của _Địa vật lý_, thực hiện đo Trọng trường Trái Đất để xác định ra phần _dị thường trọng lực_, từ đó xác định phân bố
**Địa chất kĩ thuật** là ứng dụng của Địa chất học - là môn khoa học nghiên cứu về các vật chất rắn và lỏng cấu tạo nên Trái Đất, đúng ra là nghiên cứu
**Chuyến bay 17 của Malaysia Airlines** **(MH17/MAS17)** là chuyến bay quốc tế thường lệ từ Amsterdam đến Kuala Lumpur bị bắn rơi vào ngày 17 tháng 7 năm 2014 gần Hrabove, tỉnh Donetsk, Ukraina, cách
nhỏ|Cửa hàng bán lẻ ngoại tuyến trên đường Marylebone High Street, Luân Đôn **Doanh nghiệp vật lý** (tiếng Anh: **Brick and mortar**) (hoặc **B & M**) đề cập đến sự hiện diện vật lý của
**Sân bay quốc tế Long Thành** (tên chính thức: **Cảng hàng không quốc tế Long Thành**), là một sân bay quốc tế đang trong quá trình xây dựng tại huyện Long Thành, tỉnh Đồng Nai,
Một sự thể đồ hoạ của [[thông điệp Arecibo – nỗ lực đầu tiên của con người nhằm sử dụng sóng radio để thông báo sự hiện diện của mình tới các nền văn minh
**Máy dò kim loại** hay **máy phát hiện kim loại** là thiết bị ứng dụng hiện tượng _cảm ứng điện từ_ để phát hiện ra các vật bằng kim loại thông qua độ dẫn điện
Trong địa vật lý, **dị thường trọng lực** (tiếng Anh: **gravity anomaly**) là sự khác biệt giữa gia tốc quan sát của trọng lực của hành tinh với giá trị trường bình thường, là giá
Nhà máy điện địa nhiệt [[Nesjavellir ở Iceland]] **Năng lượng địa nhiệt** là nguồn năng lượng được lấy từ nhiệt trong tâm Trái Đất. Năng lượng này có nguồn gốc từ sự hình thành ban
thumb|Tàu khu trục của Pháp F70 type _La Motte-Picquet_ với các sonar độ sâu thay đổi (Variable Depth Sonar, VDS) loại DUBV43 hoặc DUBV43C thumb|Hình ảnh sonar của xác tàu ngầm T-297 của [[Hải quân
**Nghịch lý Einstein–Podolsky–Rosen** hay **nghịch lý EPR** năm 1935 là một thí nghiệm lớn trong cơ học lượng tử của Albert Einstein và các đồng nghiệp của ông - Boris Podolsky và Nathan Rosen. Năm
Ngày 11 tháng 2 năm 2023, NORAD theo chỉ đạo của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Canada và Tham mưu trưởng Bộ Quốc phòng đã bắn hạ một vật thể không xác định trên Yukon.
thumb **Chuyến bay 243 của Aloha Airlines** là một chuyến bay của hãng hàng không Aloha Airlines giữa Hilo và Honolulu tại Hawaii. Vào ngày 28 tháng 4 năm 1988, chiếc máy bay Boeing 737-297
Ngày 14 tháng 6 năm 2016, một máy bay tiêm kích Su-30 MK2 của Không quân Nhân dân Việt Nam xuất phát từ Sân bay Sao Vàng (Thọ Xuân, Thanh Hóa) để thực tập huấn
**Pavel Aleksandrovich Molchanov** () (sinh ngày 18 tháng 2 (6 tháng 2 cũ) năm 1893 tại Volosovo, Đế quốc Nga — mất ngày tháng 10 năm 1941, tại Leningrad, Liên Xô) là nhà khí tượng
**Sân bay Thọ Xuân**, tên cũ là **sân bay Sao Vàng**, là một sân bay hỗn hợp quân sự ở thị trấn Sao Vàng, huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa, 45 km về phía tây thành
phải|khung|Một minh hoạ cách điệu của máy tính để bàn, bao gồm một vỏ hộp (có chứa bo mạch chủ và bộ vi xử lý), màn hình, bàn phím và chuột **Máy tính để bàn**,
**Chương trình khách bay thường xuyên** (**FFP**) là chương trình khách hàng thân thiết được cung cấp bởi một hãng hàng không. Nhiều hãng hàng không có các chương trình thường xuyên-tờ được thiết kế
**Máy thu vô tuyến tinh thể **- còn gọi là **máy thu tinh thể** - là một máy phát thanh đơn giản mà rất thông dụng trong những ngày đầu tiên của ngành vô tuyến.
Ngày 16-6-2022, Hội Nông dân xã Vĩnh Hòa phối hợp Trạm Khuyến nông huyện U Minh Thượng tổ chức lớp tập huấn về kỹ thuật vận hành và bảo trì máy bay không người lái
Vào đêm ngày 20 tháng 1 năm 1951, nhiều người đã trình báo về một chiếc máy bay cánh thẳng hình điếu xì gà không xác định được trên bầu trời Sioux City, Iowa nước
Trong hình học đại số và vật lý lý thuyết, **đối xứng gương** là mối quan hệ giữa các vật thể hình học được gọi là những đa tạp Calabi-Yau. Các đa tạp này có
**Nguyên lý tương đương** của Albert Einstein là một đề xuất để xây dựng thuyết tương đối rộng. Nguyên lý này khẳng định rằng những hiện tượng (cục bộ) của một trường hấp dẫn hoàn