✨Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối

Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối (), hay còn gọi ngắn là Địa đạo, là một bộ phim điện ảnh Việt Nam thuộc thể loại lịch sử – chiến tranh – chính kịch ra mắt vào năm 2025 do Bùi Thạc Chuyên làm đạo diễn kiêm viết kịch bản, và đồng thời còn là bộ phim đầu tay của ông dưới vai trò là nhà sản xuất. Với sự tham gia diễn xuất của các diễn viên gồm Thái Hòa, Quang Tuấn, Hồ Thu Anh, Diễm Hằng Lamoon, Hoàng Minh Triết, Anh Tú Wilson, Nhật Ý, Khánh Ly, A Tới, Cao Sang Lê và Cao Minh, tác phẩm theo chân một đội du kích cách mạng do Bảy Theo chỉ huy phải bảo vệ một đội thông tin tình báo chiến lược, cũng như phải chiến đấu bảo vệ địa đạo của họ trước sự xâm nhập của quân đội Mỹ.

Bùi Thạc Chuyên bắt đầu ấp ủ và phát triển dự án phim về địa đạo Củ Chi trong 10 năm kể từ sau khi thực hiện một bộ phim ngắn 3D về địa điểm này vào năm 2014. Sau khi trải qua hai lần thất bại vì nhiều nguyên nhân khác nhau, dự án bắt đầu triển khai vào năm 2022 với sự hỗ trợ từ những đơn vị tư nhân, qua đó trở thành bộ phim về chiến tranh đầu tiên của Việt Nam không sử dụng ngân sách nhà nước. Bộ phim được ghi hình từ tháng 2 đến tháng 5 năm 2024 tại Củ Chi, với việc đoàn làm phim đã mô phỏng lại địa đạo thông qua chế tạo một đường hầm dài 250 m. Phần nhạc nền của bộ phim do Clovis Schneider biên soạn, với Hứa Kim Tuyền tham gia đồng sáng tác và sản xuất ca khúc chủ đề "Mặt trời trong bóng tối", do Cao Minh và Diễm Hằng Lamoon thể hiện.

Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối có buổi họp báo và giới thiệu vào ngày 6 tháng 3 năm 2025, và có buổi ra mắt vào ngày 31 tháng 3 tại thành phố Hồ Chí Minh và ngày 2 tháng 4 tại Hà Nội. Tác phẩm sau đó được công chiếu trên toàn quốc vào ngày 4 tháng 4 năm 2025 nhân dịp kỷ niệm 50 năm ngày Giải phóng miền Nam. Sau khi ra mắt, tác phẩm nhận về những lời khen ngợi từ giới chuyên môn và là một thành công lớn về mặt doanh thu khi thu về 172,5 tỷ VND từ kinh phí sản xuất 55 tỷ VND.

Nội dung

Năm 1967, chiến tranh Việt Nam đang diễn ra rất ác liệt khi quân đội Mỹ triển khai chiến dịch Cedar Falls quy mô lớn nhằm vào các căn cứ của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam. Tại căn cứ Bình An Đông, một đội du kích gồm 21 người gan dạ dưới sự chỉ huy của Bảy Theo đang ngày đêm chiến đấu và bám trụ để chống giặc, ngày qua ngày họ sống ngay dưới lòng địa đạo Củ Chi. Một ngày nọ, họ bắt được Tư Đạp – một người đàn ông không rõ lai lịch thâm nhập vào vùng chiến sự. Tư Đạp kể rằng mẹ của anh là bạn thời thơ ấu của mẹ của nữ du kích Ba Hương, đồng thời nói rằng anh đã bắn hạ một máy bay trinh sát Mỹ với lý do giúp quân du kích lấy nhôm bán. Bảy Theo cho phép Tư Đạp tạm thời ở trong một căn hầm riêng.

Một lúc sau, cán bộ trưởng Hai Thưng khi tới địa đạo đã phát hiện ra sự có mặt của Tư Đạp và muốn bắt anh đi, nhưng Tư Đạp đã chứng minh mình là người đáng tin tưởng khi chế được loại mìn gạt chống tăng có thể giúp đội du kích tiêu diệt xe tăng của Mỹ. Tư Đạp được ở lại để chế tạo vũ khí, còn Ba Hương qua làng bên để xác minh danh tính của anh. Kết quả là mọi chuyện đều đúng như lời anh nói, ngoại trừ việc hứa hôn của hai gia đình, đồng thời cô còn biết được anh thực chất là công binh chế vũ khí từng vô tình làm chết ba cán bộ nên đã trốn đến Bình An Đông. Mặc dù trên danh nghĩa là bảo vệ kho lương thực và đạn dược trong địa đạo, song nhiệm vụ chính của quân du kích là phải bảo vệ cho các buổi truyền tin của đội thông tin tình báo chiến lược N38 do Hai Thưng chỉ huy.

Khi phát hiện ra tín hiệu truyền tin, lực lượng quân đội Mỹ đã đổ quân đến để truy lùng quân du kích. Trong một trận càn của quân Mỹ, Sáu Lập đã bị thiêu cháy bởi súng phun lửa từ xe tăng, còn Lục Tạc chết do trúng bom tên lửa của địch. Nhằm dìm chết quân du kích để họ phải ngoi đầu ra ngoài, quân Mỹ đã bơm nhiều nước tràn ngập vào địa đạo. Trong lúc nguy cấp, Út Khờ bình thản tiết lộ với Ba Hương rằng cô đã có bầu do bị một đồng đội không rõ mặt cưỡng hiếp trong phiên canh gác của cô. Bảy Theo sau đó đã dùng khẩu B40 phá hủy máy bơm nước, giải cứu hai cô gái kịp lúc. Hôm sau, Ba Hương xin chú Sáu – cán bộ cấp cao của quân du kích – tổ chức đám cưới cho Bảy Theo và Út Khờ, sau đó dưới sự sắp xếp của chú Sáu, Út Khờ, Ba Hiếu, Bảy Sắt, và Cấm – con gái của Bảy Theo – buộc phải rời đi cùng ông để lẩn trốn. Thời gian này, Tư Đạp và Ba Hương bắt đầu nảy sinh tình cảm với nhau.

Sáng hôm sau, quân Mỹ mở đợt tấn công tiếp theo và cho xe ủi đất vào trận địa. Trong lúc chui vào địa đạo để trốn, chú Sáu chẳng may bị bom của địch làm trọng thương không thể chạy được, nên ông đành tự sát bằng lựu đạn trước mặt toán lính Mỹ, còn Út Khờ và Cấm cũng đã chết do trúng khí độc của kẻ địch. Mọi chuyện ngày càng nghiêm trọng hơn khi quân Mỹ cử hai tên lính chuột cống vào địa đạo tìm diệt quân du kích, điều này khiến cho Bảy Sắt và Ba Hiếu hy sinh trong cuộc giao chiến. Sau khi hạ được một tên lính chuột cống, Bảy Theo bị bắn trọng thương, trong khi Ba Hương phải đâm chết tên lính còn lại do Tư Đạp bất ngờ xuất hiện từ dưới địa đạo lên. Cùng lúc đó, đội thông tin tình báo chiến lược N38 đã hoàn thành xong nhiệm vụ truyền tin và lập tức rời khỏi địa đạo, tạo điều kiện để cho Bảy Theo nổ mìn làm sập và chôn vùi hết địa đạo trước khi anh lâm chung. Chỉ còn lại Tư Đạp và Ba Hương còn sống sót sau đợt đột kích, cả hai đã đưa thi thể của tên lính Mỹ lên chiếc bè rồi lặn xuống sông bơi đến vùng an toàn, chuẩn bị cho cuộc chiến sắp tới.

Trong phần cảnh danh đề, những cựu chiến binh từng là du kích Củ Chi đã có buổi tâm sự về những ngày tháng họ chiến đấu ở vùng đất này.

Diễn viên

• Thái Hòa trong vai Bảy Theo, người chuyên chế tạo các loại vũ khí hỗ trợ cho đội du kích. Nhân vật Tư Đạp được xây dựng dựa trên hình mẫu của Tô Văn Đực, một vị Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân từng tham gia các trận đánh ở địa đạo Củ Chi. thành viên của đội du kích tại căn cứ Bình An Đông, nổi bật nhờ bản lĩnh gan dạ và kiên cường.
• Diễm Hằng Lamoon trong vai Út Khờ, thành viên của đội du kích tại căn cứ Bình An Đông, nổi bật nhờ sự ngây thơ, trong trẻo và yêu thích ca hát.
• Hoàng Minh Triết trong vai Hai Thưng, Để làm được điều đó, Chuyên và đoàn làm phim đã dành nhiều thời gian để trò chuyện với các cựu chiến sĩ du kích về những trải nghiệm của họ ở địa đạo Củ Chi, trong đó có Tô Văn Đực, sau đó Chuyên bắt đầu tập trung viết kịch bản và chỉnh sửa rất nhiều lần để phù hợp với nội dung, và cuối cùng ông đã hoàn thành kịch bản vào năm 2016. Dự án từng được lên lịch triển khai vào năm 2017 song không đủ nguồn vốn để đầu tư, và ba năm sau, đã có một đơn vị sản xuất ở Úc ngỏ lời hợp tác với Chuyên để thực hiện bộ phim nhưng bất thành, một phần do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, cũng như việc Chuyên lo ngại rằng nếu dự án quay tại Úc thì sẽ không hợp lý. Là bộ phim chiến tranh Việt Nam đầu tiên không sử dụng kinh phí từ nhà nước,

Khi bắt tay hợp tác với Bùi Thạc Chuyên, Nguyễn Thành Nam, một trong những nhà đầu tư đóng góp kinh phí làm bộ phim, cho biết việc gặp gỡ đạo diễn để thực hiện tác phẩm này là "một cái gì đó để cùng nhau làm", bởi ông muốn "góp phần làm cho giới trẻ quan tâm, tìm hiểu và suy ngẫm về chiến tranh Việt Nam, đồng thời cũng giới thiệu cho những người Mỹ một góc nhìn khác về chiến tranh Việt Nam".

Chọn diễn viên

Thái Hòa là người được Bùi Thạc Chuyên lựa chọn cho vai diễn Bảy Theo, bởi Chuyên cho biết anh là "một diễn viên giỏi, hợp vai cả về ngoại hình lẫn tuổi tác". Bản thân Thái Hòa cũng cho biết lý do anh tham gia bộ phim là do ông ngoại của vợ anh là một người lão thành cách mạng từng tham gia kháng chiến chống Mỹ ở địa đạo Củ Chi, cũng như sự khích lệ từ vợ của anh. Với vai diễn Út Khờ, Chuyên đã chọn Diễm Hằng Lamoon bởi ông đã từng tình cờ xem cô tham gia cuộc thi Thần tượng âm nhạc Việt Nam vào năm 2023 và tỏ ra ấn tượng về sự hồn nhiên, trong sáng của cô; hơn nữa cô cũng từng theo học tại Trường Đại học Sân khấu – Điện ảnh Thành phố Hồ Chí Minh. ngoài ra một số diễn viên cũng phải thực hiện nhiều khóa huấn luyện riêng biệt nhằm đảm bảo rằng ngoại hình của các nhân vật phải được chân thực trong bối cảnh chiến tranh. Những hình ảnh rò rỉ cho thấy diễn viên Thái Hòa đang mặc bộ trang phục du kích của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam, bên cạnh đó Quang Tuấn và Hồ Thu Anh cũng xuất hiện tại phim trường. Việc tái hiện cảnh bên ngoài địa đạo được thực hiện tại một cánh rừng ven sông Sài Gòn ở Củ Chi. Theo đó, đoàn làm phim đã thuê sáu héc-ta rừng, sử dụng nhiều thuốc nổ để tạo khoảng 50 hố bom nhưng vẫn phải đảm bảo về môi trường. Địa hình phức tạp và không gian hạn chế của địa đạo đã khiến thời gian ghi hình tốn gấp sáu lần so với những tác phẩm khác, có lúc đã khiến một vài cảnh quay rung đến mức không thể sử dụng được, điều này đã buộc tổ quay phim phải tập thể lực một cách nghiêm túc để làm quen với việc ghi hình tại bối cảnh này.

Nhạc phim

thumb|[[Hứa Kim Tuyền là người tham gia đồng sáng tác và sản xuất "Mặt trời trong bóng tối", ca khúc chủ đề của bộ phim.]]

Phần nhạc nền của bộ phim do nhà soạn nhạc người Pháp Clovis Schneider phụ trách thực hiện. Bên cạnh đó, nhằm tri ân cho dòng nhạc cải lương, ca khúc vọng cổ "Tần Quỳnh khóc bạn" của soạn giả Viễn Châu đã được sử dụng trong một cảnh phim do nhân vật Út Khờ của Diễm Hằng Lamoon thể hiện. Chia sẻ về việc thực hiện ca khúc này, Tuyền cho biết anh chỉ có 13 ngày để hoàn thành bài hát nhằm đẩy kịp tiến độ cho khâu hậu kỳ của bộ phim, đồng thời mong muốn bày tỏ tấm lòng, sự tri ân và trân trọng dành cho những người anh hùng đã hy sinh cho đất nước trong ngày trọng đại này. Video âm nhạc kèm lời của ca khúc được phát hành vào ngày 7 tháng 4 năm 2025, cùng thời điểm ra mắt ca khúc chủ đề của bộ phim, và nhận về những lời khen ngợi từ khán giả.

Ngày 31 tháng 3 năm 2025, bộ phim có buổi ra mắt tại thành phố Hồ Chí Minh, với sự quy tụ của dàn diễn viên, đoàn làm phim và những nhân vật khách mời. Đến ngày 2 tháng 4, bộ phim có buổi ra mắt tại Hà Nội.

Công chiếu

Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối ban đầu được dự kiến phát hành vào ngày 30 tháng 4 năm 2025, đúng dịp kỷ niệm 50 năm ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, nhưng sau đó được đẩy lên công chiếu vào ngày 4 tháng 4 năm 2025. Trước sức ảnh hưởng và thành công to lớn của bộ phim, một phiên bản đặc biệt của bộ phim đã được ra mắt vào đúng ngày 30 tháng 4 như là một món quà cảm ơn gửi đến khán giả, với thời lượng được giảm xuống còn 125 phút. Theo Bùi Thạc Chuyên, phiên bản đặc biệt của tác phẩm được xây dựng lại một phần dựa theo ý kiến của khán giả, bao gồm việc thêm thắt vào tình tiết về cuộc sống đời thường của những chiến sĩ du kích, cũng như giải đáp một số tình tiết khiến khán giả lấn cấn nhằm giúp diễn biến của tác phẩm trở nên "mạch lạc, rõ ràng, và chú trọng yếu tố cảm xúc nhiều hơn".

Ngày 10 tháng 4 năm 2025, bộ phim đã vượt mức 100 tỷ VND chỉ sau một tuần công chiếu, qua đó trở thành bộ phim lịch sử – chiến tranh đầu tiên trong lịch sử điện ảnh Việt Nam cán mốc thành tích này, đồng thời còn vinh dự là một trong tám bộ phim có doanh thu phòng vé vượt 100 tỷ VND trong năm 2025, sau Bộ tứ báo thủ (332,2 tỷ VND), Nụ hôn bạc tỷ (211,6 tỷ VND), Đèn âm hồn (106 tỷ VND), Nhà gia tiên (242,5 tỷ VND), Quỷ nhập tràng (149,7 tỷ VND), Lật mặt 8: Vòng tay nắng (232 tỷ VND), và Thám tử Kiên: Kỳ án không đầu (248,9 tỷ VND). Trong dịp cuối tuần từ ngày 18 đến ngày 20 tháng 4, bộ phim bán được 118 nghìn vé cho khán giả và thu về thêm 11 tỷ VND, nâng tổng mức doanh thu lên đến hơn 150 tỷ VND.

Đánh giá

Đánh giá trong ngành

Bộ phim nhận được những lời khen ngợi của những người trong nghề vì tinh thần dấn thân, lăn xả của toàn bộ đoàn làm phim ngay khi bộ phim ra mắt. Trong buổi ra mắt bộ phim tại Hà Nội, diễn viên Xuân Bắc – Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn Việt Nam – đã bày tỏ mong muốn khán giả sẽ không bỏ qua bộ phim này, đặc biệt là các bạn trẻ, những cá nhân "luôn hừng hực trái tim yêu nước, hướng đến những giá trị truyền thống nhân văn của dân tộc ta hay những ai đang tìm kiếm thước phim về tháng ngày chiến đấu của cha ông ta". Nhà làm phim Charlie Nguyễn nhận định rằng đã lâu lắm rồi mới có một trải nghiệm điện ảnh "sướng" như vậy, bởi bộ phim xứng đáng được phát hành trên toàn thế giới. Còn nhà biên kịch kiêm nhà văn Nguyễn Quang Lập cho rằng bộ phim xứng đáng được chọn đại diện cho nước nhà để dự thi vòng sơ loại của giải Oscar cho phim quốc tế hay nhất vào năm 2026, bởi ông cho rằng bộ phim đáp ứng về mặt kỹ thuật và đề tài dễ thu hút, thậm chí có thể được đề cử nếu thành công.

Đánh giá chuyên môn

Giống như những người trong nghề, bộ phim nhận về những lời khen ngợi từ giới chuyên môn. Nhà báo Mai Nhật trên tờ VnExpress đã chấm bộ phim với số điểm 8,7/10, anh cho biết bộ phim "không bám theo một câu chuyện cụ thể hoặc xoay quanh một gương mặt chính", mà "được xây dựng với tính cách đặc trưng, tạo nên hệ thống nhân vật đa màu sắc". Ngoài ra, anh cũng dành lời khen cho nỗ lực của đoàn làm phim về khâu thiết kế mỹ thuật, quay phim và âm thanh, mặc dù cảm thấy tiếc nuối vì bộ phim không tập trung vào tuyến nhân vật cụ thể nên không đủ kịch tính để đẩy cảm xúc của khán giả lên cao trào. Phóng viên Nick M dành những lời khen ngợi về diễn xuất của dàn diễn viên và cách tiếp cận của bộ phim, cho rằng tác phẩm "chọn góc nhìn thô ráp, thực tế và sự bí bách bên dưới địa đạo" để "tái hiện các lát cắt của một thời kỳ lịch sử và khơi gợi tinh thần yêu dân tộc", thay vì tập trung vào yếu tố bi kịch thường thấy ở nhiều bộ phim về đề tài chiến tranh.

Trong khi đó, cây viết Bích Duyên trên tờ Phú Yên đã dành những lời khen ngợi về việc "kết hợp hài hòa, nhuần nhuyễn giữa cảm hứng sử thi và cảm hứng đời thường, giữa chủ nghĩa lãng mạn và chủ nghĩa hiện thực", cũng như những yếu tố nghệ thuật và góc nhìn đa chiều về chiến tranh lẫn con người trong thời chiến, qua đó chạm vào cảm xúc của người xem. Tác giả Châu Xuyên trên tờ Quân đội nhân dân đánh giá bộ phim không chỉ "kể lại một câu chuyện lịch sử mà còn thắp lên ngọn lửa của ký ức, của lòng tự hào và cả khát vọng vươn tới ánh sáng từ những tầng sâu tăm tối". Còn nhà báo Mai Phương trên tờ Người Lao Động nhận định bộ phim đã truyền tải được tinh thần của những chiến sĩ trẻ tuổi, điện ảnh hóa câu chuyện lịch sử tưởng chừng khô khan, giúp người xem hiểu được những vất vả, khó khăn khi sinh hoạt và chiến đấu bên trong địa đạo.

Tranh cãi

Dù nhận nhiều lời khen từ giới chuyên môn và khán giả, bộ phim cũng nhận về nhiều tranh cãi khi một số khán giả cho rằng họ không có được cảm xúc bi tráng, khí thế oai hùng, xúc động mạnh mẽ khi xem phim. Trên các diễn đàn phim ảnh, nhiều khán giả cũng có ý kiến bày tỏ về việc phim cắt dựng quá nhanh, lời thoại khó nghe khiến khán giả bị chi phối khi xem, cũng như việc họ không nắm bắt được hết tuyến nhân vật và khó theo dõi được mạch phim. Ông đồng thời khẳng định bản thân ông luôn làm phim theo lối kể chuyện khiêm nhường, không khoa trương, không mang dụng ý dẫn dắt và định hướng khán giả, luôn sẵn sàng đón nhận những ý kiến khác nhau từ họ.

Bên cạnh tranh cãi về nhịp phim, tác phẩm cũng gây tranh cãi khi có hai cảnh ân ái giữa nhân vật Út Khờ với người giấu mặt và giữa nhân vật Ba Hương với Tư Đạp trong phim. Trả lời về vấn đề này, Bùi Thạc Chuyên giải thích rằng cả hai cảnh này đều thể hiện tiếng nói của khát vọng sống mãnh liệt giữa lằn ranh sinh tử và tất cả đều lấy cảm hứng từ những câu chuyện có thật trong thời chiến.