nhỏ|phải|[[Himalaya, dãy núi cao nhất thế giới, nhìn từ vũ trụ.]]
Dãy núi, rặng núi, mạch núi hay sơn mạch là một chuỗi các nếp uốn lớn (các ngọn núi) với độ dài đáng kể và hình dáng tổng thể chạy theo một trục nhất định, với các sống và sườn biểu lộ rõ ràng, quay về các hướng đối diện nhau. Nó có ranh giới là các vùng cao nguyên hay tách ra khỏi các núi khác bằng các thung lũng hay đèo. Hình dáng, độ dài và độ cao của dãy núi phụ thuộc vào kỷ nguyên xuất hiện, lịch sử phát triển và thành phần đất đá của nó. Các dãy núi tạo thành các đường phân thủy.
Tập hợp của các dãy núi và khối núi tạo thành một sơn hệ. Các ngọn núi riêng rẽ bên ngoài các dãy núi không nhất thiết phải có cùng một cấu trúc địa chất, mặc dù thông thường chúng cũng có cấu trúc như vậy; chúng có thể là sự pha trộn của kiến tạo sơn khác biệt, chẳng hạn các núi lửa, các núi được nâng lên hay các núi nếp oằn và có thể, vì thế, là các loại đá khác biệt. Dãy núi Andes là dãy núi dài nhất trên đất liền của thế giới. Dãy núi Himalaya là dãy núi có các đỉnh núi cao nhất thế giới. Cordillera Bắc cực là dãy núi xa nhất về phía bắc trên thế giới và chứa điểm cao nhất tại miền đông Bắc Mỹ.
Cấu trúc
Các dãy núi trên Trái Đất được đặc trưng bằng cấu trúc cây, nghĩa là nhiều dãy núi có các dãy núi nhỏ hơn nằm trong nó. Có thể coi quan hệ này như là quan hệ cha-con. Ví dụ, dãy núi Appalachian là dãy núi cha của các dãy núi khác hợp thành ra nó, một số trong chúng bao gồm dãy núi White và dãy núi Blue Ridge. Dãy núi White là con của dãy núi Appalachian, và tự bản thân dãy núi White lại bao gồm một số dãy núi nhỏ hơn, như dãy núi Sandwich và dãy núi President (dãy núi tổng thống). Bên cạnh đó, dãy núi President lại có thể chia ra thành dãy núi Bắc President và dãy núi Nam President.
Khí hậu
Vị trí các dãy núi có ảnh hưởng tới khí hậu, chẳng hạn ảnh hưởng tới lượng giáng thủy (mưa, tuyết v.v). Khi các khối không khí chuyển động lên phía trên và vượt qua các dãy núi, không khí lạnh đi sinh ra giáng thủy sơn văn (mưa hay tuyết). Khi không khí hạ xuống trên mặt dưới gió, nó ấm trở lại (phù hợp với tốc độ giảm nhiệt độ đoạn nhiệt) và trở nên khô hơn, do đã bị mưa hay tuyết rơi lấy mất đi phần lớn hơi ẩm của nó. Thông thường, vùng bóng mưa (vũ ảnh) sẽ ảnh hưởng tới mặt dưới gió của dãy núi.
Vị trí của dãy núi cũng ảnh hưởng tới nhiệt độ. Chẳng hạn, nếu Mặt Trời đang chiếu sáng từ phía đông thì mặt phía đông của dãy núi sẽ nhận được nhiều ánh sáng hơn và ấm hơn, trong khi mặt phía tây sẽ nằm trong bóng râm và mát hơn, vì thế một số hệ sinh thái nhất định duy trì các đồng hồ sinh học khác biệt, phụ thuộc vào vị trí của núi.
Xói mòn
Các khu vực nâng lên hay các chỏm núi lửa có thể trải qua sự xói mòn, điều này làm chúng chuyển động tạo ra các dãy núi. Một ví dụ là Lake District (vùng Hồ) tại Anh. Các dòng suối chảy ra từ trong núi mang theo các mảnh vụn xói mòn và trầm lắng chúng tại vùng đồng bằng bồi tích hay vùng châu thổ. Điều này tạo thành một chuỗi các sự kiện địa chất kinh điển, dẫn tới một kiểu hình thành đá trầm tích: xói mòn, vận chuyển, trầm lắng và nén ép.
👁️
1 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Dãy núi Kavkaz**, hoặc gọi **mạch núi Cáp-ca** (chữ Anh: Caucasus Mountains) là mạch núi phân chia giới hạn hai châu lục. Đỉnh núi cao nhất của nó là En-bơ-rút, chiều cao so với mức
**Dãy Cascade** (tiếng Anh: **' hay **' (ở Canada)) là một dãy núi kéo dài nằm đối diện với bờ biển thuộc khu vực phía tây của Bắc Mỹ, giữa tiểu bang California, Oregon, Washington
nhỏ|phải|[[Himalaya, dãy núi cao nhất thế giới, nhìn từ vũ trụ.]] **Dãy núi**, **rặng núi**, **mạch núi** hay **sơn mạch** là một chuỗi các nếp uốn lớn (các ngọn núi) với độ dài đáng kể
**Dãy núi Karpat** hay **dãy núi Carpat** (; Séc, Ba Lan và Slovakia: _Karpaty_; Ukraina: _Карпати_ (Karpaty); Đức: _Karpaten_; Serbia: _Karpati_ / _Карпати_; Hungary: _Kárpátok_) là một dãy núi tạo thành hình vòng cung dài
nhỏ|phải|Dưới chân núi rặng Altai **Dãy núi Altay** hay **dãy núi Altai** hay **rặng Altai** là một dãy núi ở trung tâm châu Á, nằm trên khu vực biên giới Nga, Trung Quốc, Mông Cổ
**Ba Vì** là một dãy núi đất và đá vôi nhỏ, trải dài trên các huyện Ba Vì, Thạch Thất của Hà Nội và thành phố Hòa Bình của tỉnh Hòa Bình. Đỉnh núi Ba
**Dãy núi Rocky** hay đơn giản là **Rockies** (phát âm như "Roóc-ky", đôi khi còn được biết đến với tên **Rặng Thạch Sơn**), là dãy núi khá rộng ở miền Tây Bắc Mỹ. Dãy núi
**Dãy núi Trường Sơn**, hoặc gọi **dãy núi Trung Kì** (chữ Pháp: chaîne Annamitique, cordillère Annamitique), là dãy núi chủ yếu ở bán đảo Đông Dương, dài khoảng 1.100 kilômét, là đường phân thủy của
**Dãy núi Hồng Lĩnh** (chữ Hán: 鴻嶺, tên chữ: Hồng Sơn, tên nôm: Ngàn Hống, tên gọi dân gian: Rú Hống) là một dãy núi nằm tại tỉnh Hà Tĩnh. Dãy núi Hồng Lĩnh cùng
**Dãy núi Atlas** (tiếng Berber: idurar n Watlas, tiếng Ả Rập: جبال الأطلس) là một dãy núi thuộc vùng Maghreb, tây bắc châu Phi. Với độ dài khoảng 2.500 km qua Maroc, Algérie, và Tunisia, dãy
Phong cảnh núi rừng Cúc Phương nhìn từ đỉnh Mây Bạc cao nhất dãy Tam Điệp **Dãy núi Tam Điệp** là dải núi cuối cùng của khối núi cao đá vôi Hòa Bình - Sơn
**Dãy núi Zagros** (), (), (Sorani Kurd: Zagros - زاگرۆس), là dãy núi lớn nhất nằm trên biên giới Iran và Iraq. Nó có tổng chiều dài khoảng 1.500 km từ miền tây Iran, trên biên
**Dãy núi Pamir** là một dãy núi nằm tại Trung Á, được tạo thành từ sự nối liền hay điểm nút của các dãy núi Thiên Sơn, Khách Lạt Côn Lôn, Côn Lôn và Hưng
nhỏ|phải|Bản đồ địa chất của Bukit Barisan. **Bukit Barisan** hay **dãy núi Barisan** nằm ở phía tây của đảo Sumatra, Indonesia, trải dài gần 1.700 km (1,050 mi) từ bắc đến nam của hòn đảo. Dãy Bukit
nhỏ|285x285px| Długosz, Núi Krucze - Przingwojów **Dãy núi Krucze** (, Tiếng Đức: _Rabengebirge_ ) là phần phía đông của dãy núi đá, thuộc về Sudetes trung tâm ở biên giới Cộng hòa Séc và Ba
**Dãy núi** **High Tatras** hoặc **High Tatra** (tiếng Slovak: Vysoké Tatry; ; , _Vysoki Tatry_; ; ), là một dãy núi dọc theo biên giới phía bắc Slovakia trong Vùng Prešov và phía nam Ba
nhỏ|Vị trí địa lý của dãy núi Verkhoyansk **Dãy núi Verkhoyansk** (, _Verkhojanskiy Khrebet_; , _Üöhee Caañı sis xayata_) là một dãy núi ở Cộng hòa Sakha, Nga. Nó là một phần của Dãy núi
**Dãy núi Bernina** là một rặng núi thuộc rặng Trung Đông Alps của dãy núi Alps, nằm ở miền đông Thụy Sĩ và miền bắc Ý. Đây là một trong các rặng núi cao nhất
**Dãy núi Hoành Đoạn** (tiếng Trung: 横断山脉; bính âm: Héngduàn Shānmài, Hán-Việt: Hoành Đoạn sơn mạch) là một dãy núi ở Trung Quốc trong khu vực có tọa độ khoảng từ 22° tới 32°05' vĩ
nhỏ|335x335px|Vị trí mạch núi U-ran ở Nga nhỏ|905x905px|Mạch núi từ bắc đến nam chia làm 5 khúc núi Cực địa U-ran, núi Á cực địa U-ran và núi Bắc, Trung, Nam Ural **Dãy núi Ural**,
**Dãy núi Côn Lôn** hay **Côn Lôn sơn** (tiếng Trung phồn thể: 崑崙山, giản thể: 昆仑山, bính âm: Kūnlún Shān) là một trong những dãy núi dài nhất tại châu Á, nó trải dài trên
nhỏ|Một ảnh không gian về dãy núi Ngọc Sơn **Dãy núi Ngọc Sơn** (, Hán Việt: _Ngọc Sơn sơn mạch_), là một dãy núi ở khu vực trung-nam Đài Loan. Dãy núi này đối diện
Vị trí dãy núi Taebaek **Dãy núi Taebaek** (tiếng Triều Tiên:태백산맥, Hanja: 太白山脈, Hán Việt: Thái Bạch sơn mạch) là một dãy núi kéo dài trên cả hai miền nam và bắc bán đảo Triều
**Dãy núi Scandinavia** hoặc **Scandes**, (tiếng Thụy Điển: _Skanderna_, _Fjällen_ hoặc _Kölen_, tiếng Phần Lan: _Köli_, tiếng Na Uy: _Kjølen_) là dãy núi kéo dài suốt bán đảo Scandinavia. Dãy núi Scandinavia tương đương với
**Dãy núi** **Beskids** hoặc **Beskid** (, , , (_Beskydŷ_), (_Beskydy_), _(Beskidy))_ là một cái tên truyền thống dùng để miêu tả một loạt các dãy núi nằm ở khu vực Carpathians, kéo dài từ Cộng
**Dãy núi Cú mèo** (, , ) là một dãy núi của Trung tâm dãy Sudetes ở phía tây nam Ba Lan. Nó bao gồm một khu vực được bảo vệ gọi là Công viên
**Dãy núi Jizera** () hoặc **dãy núi Izera** (; ) là một phần phía tây của dãy Sudetes trên biên giới giữa Cộng hòa Séc và Ba Lan. Dãy núi được đặt tên từ sông
**Dãy núi Sanok-Turka** (; ) là một dãy núi ở Đông Beskids, bên ngoài rìa phía đông Carpathians. Nó nằm ở khu vực biên giới phía nam giữa Ba Lan và Ukraine. Dãy núi Sanok-Turka
right|thumbnail|Hẻm núi Malibu, Santa Monica Mountains **Dãy núi Duyên hải Thái Bình Dương** (tiếng Anh: **Pacific Coast Ranges** (chính thức được coi là **Pacific Mountain System** trong Hoa Kỳ nhưng được gọi là **Dãy núi
nhỏ|366x366px| Dãy núi Świętokrzyskie Dãy núi Świętokrzyskie (hay còn được gọi là dãy núi Holy Cross) là một dãy núi nằm ở miền trung Ba Lan, gần thành phố Kielce. Dãy núi Świętokrzyskie là một
**Dãy núi Mangfall** là phần cực đông của Bayerische Voralpen, thuộc dãy Alps Đá vôi phía Bắc. Nó được đặt tên theo sông Mangfall, với các phụ lưu Rottach, Weißach, Schlierach và Leitzach, tạo thành
**Dãy núi Sulaiman** (tiếng Ba Tư, tiếng Urdu: سليمان) là một dãy núi và một đặc trưng địa chất chính của Pakistan. Nó là dãy núi có ranh giới với sơn nguyên Iran và tiểu
**Dãy núi Taurus** (tiếng Ả Rập,**جبال طوروس**, tiếng Thổ Nhĩ Kỳ: _Toros Dağları_) là một dãy núi nằm ở miền nam Thổ Nhĩ Kỳ, với thượng nguồn các con sông như Euphrates (tiếng Thổ Nhĩ
thumb|Bản đồ minh họa địa hình có thể hiện dãy Yablonoi và các dãy núi khác. **Dãy núi Yablonoi** hay **dãy núi Yablonovy** (Яблоновый хребет trong tiếng Nga) nằm tại vùng Ngoại Baikal, Siberia, Nga
nhỏ|260x260px|Bản đồ [[cao nguyên Thái Lan]] nhỏ|260x260px|_[[Bretschneidera sinensis_ ( _Chompoo Phu Kha_), loài cây bị đe dọa mất môi trường sống mà ở Thái Lan chỉ tìm thấy trong phạm vi này]] Dãy núi Luangprabang
phải|nhỏ|Bản đồ châu Phi, do John Cary vẽ năm 1805 chỉ ra dãy núi Kong kéo dài về phía đông tới dãy núi Mặt Trăng. Dãy núi Kong trên bản đồ Tây Phi vẽ năm
: Dãy núi Sudetes và dãy núi Carpathian nằm ở hai bên biên giới phía nam của Ba Lan. Trong Ba Lan, cả hai rặng núi này đều không thể ngăn chặn cấm việc cư
thumb|[[tranh hang động|Mẫu tô tay thổ dân ở động Red Hands, gần Glenbrook]] thumb|Gốm sứ vỡ gần đầm lầy Asgard, nơi mỏ than được khai thác thế kỷ 19 **Dãy núi Blue** (tiếng Anh: _The
**Dãy núi Acarai** (chữ Anh: _Acarai Mountains_, chữ Bồ Đào Nha: _Serra do Acaraí_, chữ Pháp: _Montes Acaraí_) là dãy núi phân chia ranh giới Brazil và phía nam Guyana, cao khoảng 600 mét (2.000
**Dãy núi xuyên Nam Cực** (tiếng Anh: **Transantarctic Mountains** (**TAM**)) bao gồm một dãy núi đá (chủ yếu là trầm tích) nổi lên và kéo dài dọc Nam Cực, xuyên lục địa từ Mũi Adare
**Dãy núi Orlické** (, , ) hay còn gọi là **Dãy núi Đại bàng** là một dãy núi nằm ở phía đông bắc Bohemia, Cộng hòa Séc, tạo thành một phân nhóm nhỏ của dãy
**Dãy núi Albula** là một phần của rặng núi Alpes orientales centrales, thuộc dãy núi Alpes, ở miền đông Thụy Sĩ. Dãy núi này được gọi theo tên sông Albula. Rặng núi Albula chia cách
**Dãy núi Plessur** là một rặng núi thuộc rặng Alpes orientales centrales, dãy núi Alpes, ở phía đông Thụy Sĩ. Tên rặng núi này đặt theo tên sông Plessur, bắt nguồn từ giữa rặng núi
**Dãy núi Oberhalbstein** là một rặng núi trong dãy núi Alpes, ở phía đông Thụy Sĩ và phía bắc Ý và được coi là một phần của dãy núi Alpes orientales centrales. Rặng núi Oberhalbstein
**Dãy núi Sesvenna** là một rặng núi thuộc rặng Alpes orientales centrales, dãy núi Alpes, nằm ở miền đông Thụy Sĩ, miền bắc Ý và miền tây Áo. Rặng Sesvenna chia cách với rặng Silvretta
**Dãy núi Livigno** là một rặng núi thuộc rặng Alpes orientales centrales của dãy núi Alpes, nằm ở miền đông Thụy Sĩ và miền bắc Ý, quanh làng Livigno. Dãy núi Livigno chia cách với
Miệng núi lửa trên dãy Trường Bạch **Dãy núi Trường Bạch** hay **dãy núi Bạch Đầu** là một dãy núi ở Trung Quốc và Triều Tiên. Hiểu theo phạm vi rộng, dãy núi bao gồm
**Dong Phaya Yen** hoặc **Dong Phya Yen** (, , có nghĩa "Rừng của Chúa Băng") là một dãy núi nằm tại các tỉnh Phetchabun, Chaiyaphum, Lopburi, Saraburi, và Nakhon Ratchasima, miền Trung Thái Lan. Đây
phải|Dãy núi Bạch Mã, nhìn từ sân bay Đà Nẵng phải|[[Thác Đỗ Quyên cao 300 m trên núi Bạch Mã]] **Núi Bạch Mã** hay **Dãy Bạch Mã** là một dãy núi tạo thành ranh giới
**Hoàng Liên Sơn** (chữ Anh: _Hoang Lien Mountains_), hoặc gọi là **Dãy núi Hoàng Liên Sơn**, là một dãy núi nằm ở phía tây bắc Việt Nam, là phần còn lại và kéo dài về