✨Đào Tiêu

Đào Tiêu

Đào Tiêu là vị Trạng nguyên mở đầu cho nền khai khoa của vùng (Nam Châu Hoan) Đức Thọ, Hà Tĩnh. Về năm sinh và năm mất của ông, hiện chưa có tư liệu tra cứu. Ông là người huyện Đông Sơn (sau đổi là La Sơn, phủ Đức Thọ), nay là vùng đất Yên Hồ, huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh.[1] cũng giống như một số vị thủy tổ của nhiều dòng họ khác đã đến định cư ở vùng đất Nghệ An, Hà Tĩnh xưa. Ông từng thi đỗ và làm quan dưới các triều vua Trần như Trần Thái Tông, Trần Nhân Tông..., là văn quan có công lao trong việc xây dựng nền nội chính của vương triều Trần nửa sau thế kỷ XIII.

Ông là 1 trong 3 vị Tiến sĩ đỗ kỳ thi Thái học sinh dưới thời Trần của huyện Đức Thọ, ông giành học vị cao nhất: Trạng nguyên trong khoa thi Thái học sinh năm Ất Hợi (1275) đời vua Trần Thánh Tông (1258 -1278). Khoa thi này lấy đỗ 27 người, gồm Đào Tiêu đỗ Trạng nguyên; Quách Nhẫn đỗ Thám hoa, kỳ thi này không có Bảng Nhãn, còn lại 20 người đỗ cho xuất thân theo thứ bậc. Đây cũng là khoa thi Thái học sinh khá đặc biệt của triều Trần khi không chia ra Kinh, Trại trạng nguyên sau 19 năm nhà Trần áp dụng. Chế độ Kinh, Trại Trạng nguyên được đặt từ mùa xuân năm Bính Thìn (1256), trong đó những người đỗ từ Thanh Hóa trở vào gọi là Trại Trạng nguyên; từ Ninh Bình trở ra gọi là Kinh Trạng nguyên. Theo Phan Huy Chú trong Lịch triều hiến chương loại chí, việc phân biệt Kinh, Trại là do "Đời Trần lấy Hoan, Ái (chỉ Nghệ An, Thanh Hóa) làm các châu ở xa, giáo dục chưa được thấm nhuần, nhân tài không nhiều bằng ở các Kinh trấn, cho nên mỗi khoa lấy người giỏi nhất về bên trại gọi là Trại Trạng nguyên, cho ngang hàng với Kinh Trạng nguyên để tỏ ý khuyến khích"[2].

Sau khi thi đỗ, không rõ ông được đảm nhận các chức quan gì. Tuy nhiên, thời kỳ ông làm quan cho nhà Trần lại gắn liền với nhiều biến sự quan trọng, nổi bật nhất là hai cuộc kháng chiến chống quân Mông -Nguyên xâm lược năm 1285 và 1288 dưới triều vua Trần Nhân Tông (1279 -1293). Là ngạch văn quan của triều đình nên chắc hẳn ông được giao chuẩn bị và tham dự vào những công việc triều chính quan trọng, hoặc tham gia bàn bạc những kế sách để chống quân giặc ngoại xâm.

Đối với lĩnh vực giáo dục, khoa cử, Đào Tiêu là người có công lớn  "khai khoa" nền giáo dục và khoa cử Nho học cho vùng đất Đức Thọ nói riêng, Hà Tĩnh nói chung. Dưới thời Trần, tuy sùng Phật giáo nhưng Nho giáo vẫn được coi trọng. Việc học Nho được quan tâm nhiều hơn với việc mở ra trường lớp để thu hút việc học tập trong nước. Nhiều khoa thi đã được tổ chức, trong đó đáng chú ý là từ năm Bính Ngọ (1246) việc định niên hạn thi Đại tị 7 năm một lần chính thức được ban hành, tuyển chọn được nhiều Nho sĩ có trình độ Nho học tham gia bộ máy chính quyền. Tuy nhiên, so với các vùng đất khác như Thăng Long và phụ cận giáo dục Nho học đã phát triển thì vùng Thanh Nghệ, nhất là xứ Nghệ An, Hà Tĩnh vẫn là đất trại xa xôi, việc học hành và đỗ đạt còn rất hạn chế, khi mãi đến nửa sau thế kỷ XIII vùng đất này mới có người đỗ đạt[1]. Việc ông thi đỗ Trạng nguyên đã tạo bước đệm rất quan trọng cho sự phát triển giáo dục Nho học và hình thành nên truyền thống khoa bảng, đỗ đạt của Hà Tĩnh trong các triều đại sau này.

Đối với người dân, chắc hẳn cũng luôn quan tâm, chăm lo đến họ. Vì thế, sau khi qua đời, danh tiếng của ông được người dân ghi nhớ, lưu truyền với tên gọi rất dân gian: "quan trạng" hay "Trạng Đào": "Kẻ Giè (tức Yên Hồ) vang tiếng truyền xa. Có hai quan Trạng dân ta phụng thờ" (hai quan trạng ở đây chỉ Trạng nguyên Đào Tiêu và Khôi nguyên Đoàn Xuân Lôi, cũng một nho sĩ thi đỗ Thái học sinh đời Trần).

Sau khi mất, ông còn được người dân quê hương lập đền thờ để tưởng nhớ công ơn, được tôn phong là phúc thần. Trước năm 1945, tại làng Trung Xá, Yên Hồ có đền thờ của Đào Tiêu với vị hiệu là "Trần triều Trạng nguyên lịch triều phong Đoan túc Dực bảo trung hưng, gia phong quang ý tôn thần, Đào Tướng công". Tuy nhiên, từ sau năm 1945 do chiến tranh, hạn dịch đền thờ của ông không còn, hiện nay ông được con cháu họ Đào thờ phụng tại nhà thờ họ. Đặc biệt là hiện nay trong nhà thờ vẫn giữ được ba đạo sắc của vua Thành Thái, Duy Tân, Khải Định của triều Nguyễn phong thần cho ông. Một đạo đề "Thành Thái thập niên, lục nguyệt sơ nhất nhật" (ngày 1 tháng 6 năm Thành Thái thứ 10 -1898); 1đạo đề "_Duy Tân tam niên, bát nguyệt thập nhất nhật"_ (ngày 11 tháng 8 năm Duy Tân thứ 3 (1909); và 1 đạo đề "Khải Định cửu niên, thất nguyệt, nhị thập ngũ nhật" (ngày 25 tháng 7 năm Khải Định thứ 9 -1924)[2].

Việc người dân quê hương lập đền thờ sau khi ông qua đời, lại được nhà nước quân chủ ban sắc thần cho thấy Đào Tiêu là một Nho sĩ, một văn quan được nhân dân mến mộ, được nhà nước quân chủ ghi nhận công lao. Hiện nay ông được thờ tại nhà thờ chi họ Đào tại xã Yên Hồ, huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh, hàng năm lễ giỗ ông vào ngày 24 tháng 3 (Âm lịch) ----[1] Về quê quán của ông, chính sử ghi chép khá cụ thể: Sách Lịch triều đăng khoa lục, Khâm định Việt sử thông giám cương mục của Quốc sử quán triều Nguyễn, Lịch triều hiến chương loại chí của Phan Huy Chú đều ghi quê của ông ở huyện Đông Sơn. Riêng Lịch triều hiến chương loại chí của Phan Huy Chú có tra thêm thông tin ông là người xã An Hồ, huyện La Sơn. Các nghiên cứu hiện đại như: Thái Kim Đỉnh trong Các nhà khoa bảng Hà Tĩnh, Ngô Đức Thọ trong Các nhà khoa bảng Việt Nam từ 1075 đến 1919, sách Địa chí huyện Đức Thọ đều ghi Đào Tiêu người làng Yên Hồ, huyện La Sơn (nay thuộc huyện Đức Thọ) tỉnh Hà Tĩnh.

[2] Phan Huy Chú, Lịch triều hiến chương loại chí, Tập 2, Nxb Giáo dục, 2007; tr.10

[3] Vùng Nghệ An đến khoa thi năm 1256 mới có Trương Xán (người Hoành Sơn, nay là huyện Quảng Trạch, Quảng Bình) đỗ Trại Trạng nguyên khoa thi Thái học sinh; khoa thi năm 1266 có Bạch Liêu người làng Đỗ Xá, nay là xã Mã Thành, huyện Yên Thành, Nghệ An, đỗ Trại Trạng nguyên.

[4] Thái Kim Đỉnh, Các nhà khoa bảng Hà Tĩnh, Hội Văn học Nghệ thuật Hà Tĩnh, 2005; tr.35

👁️ 1 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**đảo Tiểu Đặng** () nằm trong vịnh Hạ Môn tại tỉnh Phúc Kiến, Trung Quốc. Đảo có diện tích là 0,9671 km2, cao 28 m so với mực nước biển, có khoảng 3.000 người sống
**Đào Tiêu** là vị Trạng nguyên mở đầu cho nền khai khoa của vùng (Nam Châu Hoan) Đức Thọ, Hà Tĩnh. Về năm sinh và năm mất của ông, hiện chưa có tư liệu tra
nhỏ|Hoa đào nhỏ nhỏ|Cây hoa đào **Đào Hoa đảo** là một địa danh trong bộ ba tiểu thuyết võ hiệp _Xạ Điêu Tam Bộ Khúc_ của Kim Dung. Đảo Đào Hoa là một đảo nhỏ
**Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất** () hay gọi tắt là **CTVQ Ả Rập Thống nhất** hay **UAE** (theo tên tiếng Anh là _United Arab Emirates_) là quốc gia Tây Á nằm về
Danh sách này liệt kê các đảo do chính phủ Trung Hoa Dân Quốc đang quản lý trên thực tế. ## Tổng quan # Đảo Đài Loan về mặt địa chất là một đảo lục
**Tiêu Thập Nhất Lang** (chữ Hán: 蕭十一郎, bính âm: _Xiao Shi Yi Lang_, tên tiếng Anh: _The Eleventh Son_) hay còn gọi là **Tuyệt Tình Nương** là một tiểu thuyết võ hiệp, trinh thám của
thumb|right|[[Bán đảo Ả Rập, bán đảo lớn nhất thế giới.]] thumb|right|[[Bán đảo Baja California, México.]] **Bán đảo** là một địa mạo kéo dài từ lục địa và hầu hết được bao quanh bởi nước, nhưng
**Quần đảo Leeward** , nghĩa đen là **Quần đảo khuất gió** là một nhóm các đảo nằm ở Tây Ấn, kéo dài từ phía Đông Puerto Rico đến phía Nam Dominica, là các đảo phía
**Tiểu Khâu ** () là một đảo tại phía tây bắc eo biển Đài Loan, và là một thôn thuộc hương Ô Khâu, tỉnh Phúc Kiến, Trung Hoa Dân Quốc (Đài Loan). Tiểu Khâu xưa
Vị trí nhóm đảo Antilles Nhỏ trong biển Caribe **Tiểu Antilles** là nhóm đảo hướng đông của chuỗi Antilles thuộc vùng Biển Caribe. Khi gom chung với Đại Antilles và Bahamas thì tất cả các
**đảo Tiểu Môn** () là một đảo thuộc quần đảo Bành Hồ, thuộc thôn tiểu Môn, hương Tây Dữ, huyện Bành Hồ, Đài Loan. Do nằm cạnh tuyến đường thủy Hống Môn nên đảo còn
Đảo nhỏ [[Pokonji Dol nằm trong biển Adriatic]] **Đảo** là phần đất được bao quanh hoàn toàn bởi nước nhưng không phải là lục địa; tuy vậy, không có kích thước chuẩn nào để phân
**Quần đảo Virgin** (), thường gọi là **Quần đảo Virgin thuộc Anh** (), là một lãnh thổ hải ngoại thuộc Anh nằm tại khu vực Caribe, ở phía đông của Puerto Rico. Lãnh thổ này
thumb|Biển Hoa Đông Dưới đây là **danh sách đảo trong biển Hoa Đông**: *Quần đảo Mã Tổ (29,61 km²) **Đảo Bắc Can ***Đảo Cao Đăng ***Đảo Đại Khâu () ***Đảo Lượng ***Đảo Tiểu Khâu (小坵) ***Đảo
__NOTOC__ **Đảo Necker** (tiếng Anh: _Necker Island_) là một hòn đảo có diện tích gần 30 hecta ở vùng đông bắc quần đảo Virgin thuộc Anh. Đảo nằm về phía bắc đảo Virgin Gorda và
thumb|Bản đồ của Đảo Vashon–Maury và vùng phụ cận **Đảo Maury** là một hòn đảo nối ở eo biển Puget thuộc bang Washington. Đảo này nối liền với đảo Vashon bằng một eo đất do
**đảo Mãnh Hổ** (), tên cũ là **đảo Hổ Tử** (虎仔嶼), là một đảo nhỏ thuộc xã Liệt Tự, huyện Kim Môn , tỉnh Phúc Kiến, Trung Hoa Dân Quốc (Đài Loan). Năm 1960, chính
nhỏ|Bảng chữ tâm lý chiến hướng về [[Trung Quốc đại lục trên đảo Đại Đảm]] **Đại Đảm** (tại Đài Loan gọi là: , tại đại lục gọi là: ) nằm ở tây nam hương Liệt
thumb|đảo Phục Hưng **đảo Phục Hưng** (), tên cũ là **đảo Phúc Đỉnh** (覆鼎嶼), là một đảo nhỏ thuộc xã Liệt Tự, huyện Kim Môn, tỉnh Phúc Kiến, Trung Hoa Dân Quốc (Đài Loan). Đảo
**đảo Giác** () nằm ngoài khơi tỉnh Phúc Kiến, Trung Quốc. Về hành chính, đảo thuộc phường Đại Đặng, quận Tường An, thành phố Hạ Môn. Hiện nay trên đảo không có cư dân, chỉ
đảo Tân Lang, phía sau là Hạ Môn **đảo Tân Lang** () là một đảo nhỏ thuộc xã Liệt Tự, huyện Kim Môn, Trung Hoa Dân Quốc (Đài Loan). Có thể nhìn thấy đảo Tân
**_Đảo giấu vàng_** (hay **_Đảo châu báu_** - nguyên bản tiếng Anh là **_Treasure Island_**) là một tiểu thuyết phiêu lưu viết cho thiếu niên của nhà văn người Scotland Robert Louis Stevenson mô tả
**Chiến dịch Trường Sa và các đảo trên Biển Đông** là một chiến dịch không lớn nhưng có ý nghĩa quan trọng về chủ quyền lãnh thổ của Quân giải phóng Miền Nam (QGPMN) trong
**Nền kinh tế Bồ Đào Nha** là nền kinh tế lớn thứ 34 theo Báo cáo cạnh tranh toàn cầu của Diễn đàn Kinh tế thế giới trong năm 2019. Phần lớn hoạt động thương
**Trận bán đảo Kerch (1942)** là tổ hợp ba chiến dịch quân sự lớn của Hồng Quân Liên Xô chống lại quân đội Đức Quốc xã và quân chư hầu România tại bán đảo Kerch
là một bộ tiểu thuyết đam mỹ về chủ đề tiên hiệp của tác giả Mặc Hương Đồng Khứu (Tiếng Trung: 墨香铜臭), được phát hành đầu tiên qua trang mạng văn học Tấn Giang của
**Bồ Đào Nha** (tiếng Bồ Đào Nha: _Portugal_, ), quốc hiệu là **Cộng hòa Bồ Đào Nha** (, ) là một quốc gia nằm ở phía Tây Nam của khu vực châu Âu, trên bán
**Xung đột giành quyền kiểm soát tại Quần đảo Trường Sa 1988**, hay còn gọi là **Hải chiến Trường Sa** hoặc **Xung đột Trường Sa** là sự kiện xung đột tại khu vực quần đảo
**Bán đảo Ả Rập** ( __, "đảo Ả Rập") là một bán đảo nằm ở Tây Á, tọa lạc ở phía đông bắc châu Phi, trên mảng Ả Rập. Theo góc nhìn địa lý, đây
**Quần đảo Đông Sa** ( theo cách gọi của Đài Loan và Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa hay **quần đảo Pratas**, **quần đảo Dong-Sha** theo cách gọi của tiếng Anh) là một nhóm đảo
**Tiếu ngạo giang hồ** được coi là một trong những tiểu thuyết đặc sắc nhất của Kim Dung, với nhiều thành công về nội dung, cốt truyện, thủ pháp văn học. _Tiếu ngạo giang hồ_
**Nhà nước Mới** (tiếng Bồ Đào Nha: **_Estado Novo_**, ) là chế độ chính trị theo chủ nghĩa xã đoàn của Bồ Đào Nha từ năm 1933 đến năm 1974. Tiền thân của Nhà nước
**_Alex Rider_** (IPA: /ˈæləks ˈraɪdə/) là bộ tiểu thuyết tình báo cho thanh thiếu niên về một điệp viên nhỏ tuổi có tên là Alex Rider, đã được xuất bản thành sách và phát hành
**Tiểu bang Hoa Kỳ** (tiếng Anh: _U.S. state_) là 50 tiểu bang cùng thủ đô Washington, D.C. tạo thành Hợp chúng quốc Hoa Kỳ. Mỗi tiểu bang chia sẻ chủ quyền của mình với chính
**Đế quốc Bồ Đào Nha** () là đế quốc ra đời sớm nhất và kéo dài nhất trong lịch sử những đế quốc thực dân Châu Âu, kéo dài gần 6 thế kỷ, bắt đầu
**_Một chín tám tư_** (tiếng Anh: **_Nineteen Eighty-Four_**) là tên một tiểu thuyết dystopia (phản địa đàng) phát hành năm 1949 của nhà văn người Anh George Orwell. Kể từ khi ra đời vào năm
**Quỳnh Dao** (; 20 tháng 4 năm 1938 – 4 tháng 12 năm 2024), bút danh của **Trần Triết** (), là nhà văn, nhà biên kịch, nhà sản xuất phim người Đài Loan. Bà thường
**João VI** hoặc **John VI** (tiếng Bồ Đào Nha: **João VI**; – ), biệt danh là "the Clement", là vua của Vương quốc Liên hiệp Bồ Đào Nha, Brasil và Algarve từ năm 1816 đến năm
Bản đồ các bang xung đột trong cuộc [[Bầu cử tổng thống Hoa Kỳ 2024|bầu cử tổng thống năm 2024, dựa trên kết quả năm 2020 của họ. Màu xanh tượng trưng cho ứng cử
**Đoàn Cố vấn Việt Nam Đại học Tiểu bang Michigan** (, thường gọi là **Đoàn Đại học Tiểu bang Michigan** và viết tắt là **MSUG**) là một chương trình hỗ trợ kỹ thuật được cung
- Chất Lượng Vượt Trội: Muối biển được thu thập từ những vùng biển trong sạch, cung cấp khoáng chất thiết yếu cho cơ thể. Tiêu đen được trồng và chế biến cẩn thận để
nhỏ|Các tiểu bang của Úc Các **tiểu bang và vùng lãnh thổ của Úc** bao gồm: * **Tiểu bang** ** Queensland ** Victoria ** New South Wales ** Nam Úc (_South Australia_) ** Tây Úc
**Người Dao** (ngoài ra còn có các tên gọi khác: **Dìu Miền**, **Miền**, các phân hệ như: _Lù Gang_, _Làn Tẻn_, _Đại Bản_, _Tiểu Bản_, _Cốc Ngáng_, _Cốc Mùn_, _Sơn Đầu_ v.v) là một dân
**Đảo Wake** (còn gọi là **Rạn san hô vòng Wake**) là một rạn san hô vòng nằm ở Tây Thái Bình Dương, thuộc phần đông bắc tiểu vùng Micronesia, cách Guam 2.416 km (1.501 dặm) về
**_Nhà giả kim_** (tựa gốc tiếng Bồ Đào Nha:_ O Alquimista_) là tiểu thuyết được xuất bản lần đầu ở Brasil năm 1988, và là cuốn sách nổi tiếng nhất của nhà văn Paulo Coelho.
**_Tiếu ngạo giang hồ_** (, tiếng Anh: **The Smiling, Proud Wanderer**, hoặc **State of Divinity**) là một tiểu thuyết kiếm hiệp của Kim Dung, lần đầu tiên được phát hành trên Minh báo từ ngày
thumb|_[[Prunus avium_, hay anh đào ngọt.]] nhỏ|_Prunus cerasus_, hay anh đào chua. **Anh đào** (**Cherry**) là một loại quả của nhiều loại thực vật thuộc chi _Prunus_ và là một quả hạch. Hoa anh đào
nhỏ|Vị trí trên bản đồ **Quần đảo Cây Cọ** () ở Dubai là ba hòn đảo nhân tạo được xây bởi Nakheel Properties, một nhà phát triển tài sản ở Các Tiểu vương quốc Ả
thumb|Trang web lừa đảo hỗ trợ kỹ thuật làm giả một cửa sổ bật lên của trình duyệt|alt=popup giả mạo về hỗ trợ kỹ thuật **Lừa đảo hỗ trợ kỹ thuật** là một hình thức
**Quần đảo Furneaux** (Palawa kani: **_Tayaritja_**) là một nhóm gồm chừng 100 đảo nằm cạnh rìa đông eo biển Bass, giữa Victoria và Tasmania, Úc. Quần đảo mang tên nhà hàng hải người Anh Tobias