✨Cung Duệ

Cung Duệ (850 - 918, trị vì 901–918) là quốc vương duy nhất của Hậu Cao Câu Ly (901–918) trên bán đảo Triều Tiên. Mặc dù ông là một thành viên của vương thất Tân La, tuy nhiên ông đã trở thành nạn nhân trong cuộc tranh giành quyền lực nội bộ vương thất vào cuối thế kỷ thứ 9. Ông sau đó trở thành lãnh đạo nổi dậy chống lại triều đình Tân La vốn không được lòng dân, và lơ là việc quản lý do còn vướng vào các tranh chấp.

Ra đời

Ngày sinh chính xác của Cung Duệ vẫn chưa rõ, song một số sử sách giả liệu rằng ông là vương tử của Hiến An Vương hay của Cảnh Văn Vương; mẫu thân của ông được thuật lại là một phu nhân được yêu quý trong triều đình.

Khởi nghĩa

Vào thời điểm đó, người trị vì Tân La là Chân Thánh nữ vương, nữ vương thứ ba và cuối cùng trong lịch sử Triều Tiên. Chân Thánh nữ vương là một người bất lực trong việc cai trị và triều đình phần lớn nằm dưới sự can thiệp của các thành viên vương thất và nạn hối lộ tràn lan cũng diễn ra tại triều đình. Triều đình tham nhũng tiếp tục vắt kiệt những người nông dân và kết quả là nạn đói, việc tăng sưu thuế vào năm 889 đã dẫn đến nhiều cuộc khởi nghĩa và nổi loạn. Các quý tộc địa phương, được gọi là hào tộc (호족, 豪族, hojok) nổi lên là những người cai trị thực tế của các châu, trong khi triều đình tập trung vào việc đàn áp các cuộc nội dậy và các vấn đề quyền lực nội bộ. Trong số các lãnh đạo nổi dậy và quý tộc địa phương, Cơ Huyên (Gi Hwon) và Lương Cát (Yang Gil) có được sức mạnh lớn nhất. Cung Duệ gia nhập cuộc khởi nghĩa của Lương Cát vào năm 892, và trở thành tướng lãnh đạo của các đội quân nổi dậy sau khi đánh bại quân Tân La tại địa phương và các nhóm nổi dậy khác. Hầu hết quý tộc địa phương ở Myeongju và Paeseo, bao gồm cả Vương Kiến (Wang Gun), đã gia nhập lực lượng của ông, khiến cho ông thậm chí còn mạnh hơn so với thủ lĩnh Lương Cát. Cùng năm 900, quân của Hậu Bách Tế sang đánh phá nghĩa quân của Cung Duệ ở tây bắc Tân La. Một viên tướng của thủ lĩnh Cung Duệ là Vương Kiến đem quân đánh thắng quân Hậu Bách Tế tại Trung Châu, thu được nhiều chiến lợi phẩm. Từ đó, Vương Kiến trở nên nổi tiếng, thanh danh vang dội.

Sau đó Cung Duệ tuyên bố mình là con nuôi của Tân La Cảnh Văn Vương, rồi tuyên bố mình là quốc vương của Hậu Cao Câu Ly vào năm 901. Với việc nước Hậu Bách Tế của Chân Huyên (Gyeon Hwon) nằm quyền kiểm soát phần tây nam của bán đảo, ông đã mở ra thời đại Hậu Tam Quốc. Do Cheorwon là một thành nằm ở khu vực đồi núi, ông đã cho chuyển cư từ thành đông dân Cheongju và mở rộng kiểm soát đối với vùng Chungcheong, chiếm khoảng hai phần ba lãnh thổ từng do Tân La kiểm soát.

Cùng năm 905, Tân La (đời vua Tân La Hiếu Cung Vương) mất quyền kiểm soát đối với phía đông bắc của tuyến hành lang Trúc Lĩnh (Jungnyeong) vào tay nước Ma Chấn của vua Cung Duệ. Trong cùng năm 905, vua Cung Duệ chiếm thành Bình Nhưỡng thuộc Liêu Đông phủ của vương quốc Bột Hải (đời vua Đại Vĩ Hài) và kêu gọi tiêu diệt nhà nước Tân La (đời vua Tân La Hiếu Cung Vương).

Tuy nhiên, vua Cung Duệ đã bắt đầu đánh mất đi sự ủng hộ của những người thân tín trước đây. Ông cho rằng cách để đoàn kết những người trong tay mình là tôn giáo, và sử dụng đến việc là một sư tăng Phật giáo trước đây của mình, ông tự coi mình là Phật Di-lặc, người đến với thế giới đế hướng dẫn và cứu giúp những con người đau khổ khỏi tất các các khó khăn, và trở thành một bạo chúa độc đoán. Ông đổi tên vương quốc của mình từ Ma Chấn (Majin) thành Thái Phong (Taebong) vào năm 911.

Quốc gia Hậu Cao Câu Ly đã để lại nhiều ảnh hưởng về văn hóa cho kẻ kế thừa nó, Cao Ly. Cung Duệ vốn là một nhà sư có thế lực, vì vậy ông khuyến khích phát triển Phật giáo và có nhiều thay đổi về phong cách lễ nghi Phật giáo, bao gồm Bát Quan Hội (p'alkwanhoe,팔관회, 八關會) và Thạch Đăng Lung (sŏktŭngrong, 석등롱, 石燈籠). Những thay đổi đó vẫn tồn tại ngay cả sau khi Cung Duệ bị phế truất và triều đại Hậu Cao Câu Ly diệt vong.

Di sản

Mặc dù Cung Duệ đã không thể duy trì vị thế của mình và tái thống nhất bán đảo Triều Tiên dưới quyền của mình, nhiều học giả hiện đại đang cố gắng nhìn lại con người thực của Cung Duệ. Sử sách thuật về Cung Duệ chủ yếu là tiêu cực, do nhiều học giả trong thời Cao Ly đã có thể cố biện minh cho hành động cướp ngôi của Vương Kiến, để tạo nên tính hợp pháp cho vương triều này. Tuy nhiên, ngay sau khi thành lập Cao Ly, nhiều người đã bác bỏ sự trị vì của Vương Kiến và nổi dậy chống lại vương triều mới được lập ra; một số đã tự nguyện đào thoát sang Hậu Bách Tế của Chân Huyên (Gyeon Hwon). Có thể giả định rằng nhiều người, ngay cả sau cuộc binh biến của Vương Kiến, đã ủng hộ sự cai trị của Cung Duệ và ông không phải là một bạo chúa như sử sách đã miêu tả. Nhiều học giả giải thích việc Cung Duệ tự coi mình là Phật Di-lặc là để tăng cường quyền lực của ông, do ông với thân phận là một thành viên vương thất Tân La, không có ảnh hưởng với các lãnh chúa và thương gia địa phương hùng mạnh, vì vậy ông đã cố sử dụng sức mạnh của tôn giáo để tiếp tục sự cai trị của mình, song việc này đã được chứng minh là không có hiệu quả.