thumb
Marcus Tullius Cicero (; Latin cổ điển: ; 3 tháng 1, 106 TCN – 7 tháng 12, 43 TCN) là một triết gia và nhà hùng biện, chính khách, nhà lý luận chính trị La Mã. Với thành tựu của mình, ông được xem là một trong những nhà hùng biện vĩ đại nhất La Mã, sở hữu nhiều kĩ xảo đa dạng và khả năng làm chủ ngôn ngữ Latinh đến độ phi thường. Chính ông đã giới thiệu đến người La Mã các trường phái chính của triết học Hy Lạp và tạo ra một số từ vựng triết học Latinh (như Humanitas, qualitas, quantitas, và essentia). Ông đã công bố những bài diễn văn của mình theo thông lệ chung thời ấy đồng thời viết nhiều tác phẩm về lý thuyết và thực hành hùng biện, về tôn giáo cũng như triết học đạo đức chính trị. Ông được coi là một trong những triết gia tiêu biểu của trường phái triết học Khắc Kỷ.
Tiểu sử
Ông sinh năm 106 TCN tại thị trấn Arpinum, cách Roma khoảng 50 dặm xuất thân từ một gia đình thứ dân, mặc dù sung túc nhưng chưa từng có ai nắm chức lớn trong chính quyền. Bước chân vào chính trường khi còn trẻ, ông được xem là "người mới" (novus homo), nên con đường thăng tiến của ông rất gian nan. Năm 75 TCN, ông được bổ nhiệm vào chức quan giám tài tại tỉnh đảo Sicile. Ông được dân chúng tin tưởng, đến nỗi năm năm sau, họ phải đến nhờ ông tố cáo viên thống sứ tham nhũng là Verres. Ông soạn sẵn bài luận tội cho hai phiên xử, nhưng chỉ mới xong phiên xử đầu Verres đã bỏ trốn và không bao giờ trở lại Sicile. Sau đó, năm 63 TCN, ông lên đến nấc thang danh vọng cao nhất với chức chấp chính quan (có quyền hạn tối thượng, nhiệm kỳ một năm). Trong năm ấy, ông đã đập tan âm mưu đảo chính của Lucius Sergius Catilina, một nhà quý tộc bất mãn vì không được bổ nhiệm chức này.
Thập niên 50 TCN, quyền lực của Gaius Julius Caesar bắt đầu lớn mạnh, còn Cicero, mặc dù kính trọng, nhưng vì không ưa Caesar nên đã lui về ở ẩn. Trong thời gian này, ông hoàn thành hầu hết những tác phẩm quan trọng. Sau đó Caesar và Pompey tranh giành quyền hành. Cicero quyết định ủng hộ Pompey và theo ông này đến Hy Lạp. Sau khi Pompey thua trận Pharsalus năm 48 TCN, ông trở về Ý tiếp tục sống ẩn dật cho đến khi Caesar bị ám sát năm 44 TCN – biến cố đẫm máu này làm ông kinh hoàng và ghê tởm vì sự tàn bạo của nó, dù ông là bạn với thủ phạm Brutus. Một lần nữa, ông chọn sống ẩn dật. Khi ba người hùng mới, Octavius (con nuôi của Julius Ceasar, sau khi thắng trận Actium, năm 31 TCN, đã lên ngôi hoàng đế dưới tên Augustus), Marcus Antonius (người tình của Cleopatra) và Lepidus thành lập Tam đầu chế thứ hai, Cicero theo phe Octavius. Ông viết 14 bài hùng biện tấn công Marcus Antonius dữ dội (Philippics) nên đã chuốc lấy hận thù. Sau đó, Octavius và Marcus Antonius tạm thời bắt tay cùng nhau lập một danh sách những công dân bị đặt ngoài vòng pháp luật. Octavius tìm mọi cách bênh Cicero nhưng Marcus Antonius vẫn căm thù ông và Octavius đành im lặng. Cicero định bỏ trốn, nhưng bị một học trò tâm phúc phản bội; và ngày 7 tháng 12 năm 43 TCN, ông bị thủ hạ của Marcus Antonius đến bắt, chặt đầu và hai bàn tay, đưa đi đóng đinh tại Quảng trường Roma.
Sự nghiệp Triết Học
Cicero viết về nhiều lĩnh vực: chính trị, đạo đức, hùng biện... Trong đó, ông đặt ra và khảo sát những câu hỏi mang tính nền tảng. Đặc biệt, về chủ đề chính quyền, các tác phẩm của ông rất đáng chú ý bởi chúng không phải là sản phẩm thuần túy tư tưởng, mà được kết tinh từ chính hiểu biết sâu sắc, và kinh nghiệm chính trường dày dạn của ông sau những tháng năm hoạt động trong hệ thống chính quyền Cộng hòa La Mã – một chính quyền vĩ đại nhất thời bấy giờ.
Cicero giải thích về mặt lý thuyết rằng cơ sở cho sự tồn tại và vận hành của chính quyền chính là Công lý. Bản chất tự nhiên của con người là bất công: lớn thắng nhỏ, mạnh thắng yếu. Chính Công lý mới đem lại tiến bộ, bởi Công lý là một phẩm chất mà con người phải xây dựng, nó đem lại lợi ích xứng đáng cho tất cả mọi người, không từ một ai. Mà muốn như vậy, thì con người phải hợp tác cùng nhau và chịu sự ràng buộc với nhau theo cách nào đó. Cách hợp tác đó, theo Cicero, chính là xây dựng một chính quyền để quản lý mọi vấn đề trong nước, và yếu tố ràng buộc chính là luật pháp.
Cicero cũng cho rằng, mọi tầng lớp trong xã hội đều phải có tiếng nói của mình trong chính quyền, nếu một tầng lớp chiếm thế áp đảo hơn, nắm nhiều quyền hơn, được nhiều lợi ích phi lý hơn, thì đồng nghĩa là Công lý đã bị khiếm khuyết. Do đó theo ông, một chính quyền lý tưởng là một chính quyền kết hợp được cả ba thể loại: quân chủ chuyên chế, chính trị đầu sỏ, và dân chủ. Quân chủ chuyên chế là loại hình cổ xưa nhất mà chính La Mã cũng đã từng thi hành. Nhưng theo ông, đó không đúng nghĩa là chính quyền, bởi nó chỉ phục vụ cho mỗi lợi ích của người làm vua. Tương tự như vậy, hình thức chính trị đầu sỏ là dạng chính quyền thuộc về tầng lớp quý tộc và hẳn nhiên, nó cũng bỏ qua lợi ích của người bình dân. Riêng về hình thức dân chủ, ông đã sớm nhìn ra rằng: nếu dân chủ một cách tuyệt đối - với mọi vấn đề do toàn thể nhân dân quyết định trực tiếp, thì đó chẳng qua là tình trạng hỗn loạn đằng sau tấm bình phong "tự do". Chính quyền Cộng hòa La Mã trong thực tế rất gần với quan niệm của ông – dù rằng trong thời gian tồn tại khoảng 500 năm, nó đã chuyển biến và thay đổi nhiều.
Tác phẩm
Tác phẩm mới nhất được dịch ra tiếng Việt là Bàn về chính quyền.thumb|Opera omnia, 1566
;Bài phát biểu
- (80 TCN) Pro Roscio Amerino (In Defense of Sextus Roscius of Ameria)
- (70 TCN) In Verrem (Against Gaius Verres, or The Verrines)
- (66 TCN) Pro Cluentio (On behalf of Aulus Cluentius)
- (63 TCN) In Catilinam I-IV (Catiline Orations or Against Catiline)
- (63 TCN) Pro Murena (In Defense of Lucius Licinius Murena, in the court for electoral bribery)
- (62 TCN) Pro Archia Poeta (In Defense of Aulus Licinius Archias the poet)
- (56 TCN) Pro Caelio (In Defense of Marcus Caelius Rufus): English translation
- (52 TCN) Pro Milone (In Defense of Titus Annius Milo)
- (44 TCN) Philippicae (_consisting of the 14 philippics, Philippica I–XIV, against _Marcus Antonius)
; Tu từ học & Triết học
- (55 TCN) De Oratore ad Quintum fratrem libri tres (On the Orator, three books for his brother Quintus)
- (51 TCN) De Re Publica (On the Republic)
- (?? BC) De Legibus (On the Laws)
- (45 TCN) De Finibus Bonorum et Malorum (About the Ends of Goods and Evils) - a book on ethics. Source of Lorem ipsum
- (45 TCN) Tusculanae Quaestiones (Questions debated at Tusculum)
- (45 TCN) De Natura Deorum (On the Nature of the Gods)
- (44 TCN) Cato Maior de Senectute (Cato the Elder On Old Age)
- (44 TCN) Laelius de Amicitia (Laelius On Friendship)
- (44 TCN) De Officiis (On duties)
;Thư
Hiện vẫn còn hơn 800 lá thư Cicero đã viết cho người khác, và hơn 100 lá thư người khác viết cho ông.
- (68-43 TCN) Epistulae ad Atticum (Letters to Atticus)
- (59-54 TCN) Epistulae ad Quintum Fratrem (Letters to his brother Quintus)
- (43 TCN) Epistulae ad Brutum (Letters to Brutus)
- (62-43 TCN) Epistulae ad Familiares (Letters to his friends)
👁️
3 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
thumb **Marcus Tullius Cicero** (; Latin cổ điển: ; 3 tháng 1, 106 TCN – 7 tháng 12, 43 TCN) là một triết gia và nhà hùng biện, chính khách, nhà lý luận chính trị
**Bárcena de Cicero** là một đô thị thuộc cộng đồng tự trị Cantabria, Tây Ban Nha. Theo điều tra dân số năm 2007, đô thị này có dân số là 2.546 người. Thủ phủ là
**Sân vận động Cicero** là một sân vận động đa năng ở Asmara, Eritrea. Với sức chứa 6.000 người, hiện tại sân được sử dụng chủ yếu cho các trận đấu bóng đá. ## Lịch
**Cicero Moraes** (sinh ngày 13 tháng 11 năm 1982) là một nhà thiết kế 3D người Brazil, chuyên về lĩnh vực tái tạo khuôn mặt và thiết kế, tạo hình các bộ phận của con
**Marinaldo Cícero da Silva** (sinh ngày 21 tháng 9 năm 1986) là một cầu thủ bóng đá người Brasil. ## Sự nghiệp câu lạc bộ Marinaldo Cícero da Silva đã từng chơi cho Kashima Antlers.
**Cicero** là một thị trấn thuộc quận Cook, tiểu bang Illinois, Hoa Kỳ. Năm 2010, dân số của thị trấn chưa hợp nhất này là 83891 người. ## Dân số Dân số qua các năm:
**Cícero Dantas** là một đô thị thuộc bang Bahia, Brasil. Đô thị này có diện tích 658,94 km², dân số năm 2007 là 30976 người, mật độ 47,01 người/km².
**9446 Cicero** (1997 JT11) là một tiểu hành tinh vành đai chính được phát hiện ngày 3 tháng 5 năm 1997 bởi Elst, E. W. ở La Silla.
**Cicero** là một thị trấn thuộc quận Outagamie, tiểu bang Wisconsin, Hoa Kỳ. Năm 2010, dân số của thị trấn này là 1.074 người.
**Xã Cicero** () là một xã thuộc quận Tipton, tiểu bang Indiana, Hoa Kỳ. Năm 2010, dân số của xã này là 8.086 người.
**Xã Cicero** () là một xã thuộc quận Cook, tiểu bang Illinois, Hoa Kỳ. Năm 2010, dân số của xã này là 83.891 người.
Bàn Về Chính Quyền Lần đầu tiên một cuốn sách của triết gia vĩ đại Cicero được phát hành chính thức tại Việt Nam. Bàn về chính quyền là một trong những nền tảng tư
Bàn Về Chính Quyền Lần đầu tiên một cuốn sách của triết gia vĩ đại Cicero được phát hành chính thức tại Việt Nam. Bàn về chính quyền là một trong những nền tảng tư
**Tiếng Latinh cổ điển** (tiếng Latinh: _Latinitas_ "thiện ngữ" hoặc _Sermo latinus_ "tiếng nói tốt", tiếng Anh: _Classical Latin_) là hình thức ngôn ngữ Latinh được các tác gia thời hậu kỳ Cộng hòa La
**Cleopatra Selene** (; – 69 TCN) là nữ hoàng của Syria với tên gọi là **Cleopatra II Selene** (82–69 TCN). Bà là con gái của Ptolemaios VIII của Ai Cập với Cleopatra III. Năm 115
**Demosthenes** (; ; ; 384 TCN – 12 tháng 10 năm 322 TCN) là một chính khách và nhà hùng biện người Athens thời Hy Lạp cổ đại. Các bài hùng biện của ông đã trở
**Văn học tiếng Latinh** hay **văn học Latin/Latinh** bao gồm các bài tiểu luận, lịch sử, thơ ca, kịch và các tác phẩm khác được viết bằng ngôn ngữ Latinh. Sự khởi đầu của văn
**Gaius Julius Caesar** viết theo người La Mã là **Gaivs Ivlivs Caesar** (; 12 tháng 7 năm 100 TCN – 15 tháng 3 năm 44 TCN) là một vị tướng và chính khách người La
**Antiochos X Eusebes Philopator** (tiếng Hy Lạp: , _Antíochos Efsevís Filopátor_; –92 hoặc 88 TCN) là một vị vua của nhà Seleukos đã cai trị Syria thời kỳ Hy Lạp hóa từ khoảng năm 95
nhỏ|Đồng bạc [[denarii do Licinius đúc ở La Mã khoảng năm 84 TCN
Mặt ngửa: bán thân thần Veiovis. Mặt sấp: Thần Minerva cầm giáo và khiên trên xe tứ mã]] **Caius Licinius Macer** (k.
Trong những luận triết đầu tiên của tâm lý học và siêu hình học, **_conatus_** (; trong tiếng Latin có nghĩa là _nỗ lực_, _cố gắng_, _thúc đẩy_, _thiên hướng_, _quyết tâm_, _phấn đấu_) là
**Archimedes thành Syracuse** (tiếng Hy Lạp: ; khoảng 287 trước Công Nguyên – khoảng 212 trước Công Nguyên), phiên âm tiếng Việt: **Ác-si-mét,** là một nhà toán học, nhà vật lý, kỹ sư, nhà phát
**Chiêm tinh học** là một hệ thống huyền học, hay ngụy khoa học dự đoán về vấn đề nhân loại và sự kiện trần thế bằng cách nghiên cứu chuyển động và vị trí tương
**_Thần tốc_** (tựa tiếng Anh: **_Faster_**) là một bộ phim hành động - tâm lý Mỹ của đạo diễn George Tillman Jr. thực hiện, được công chiếu vào năm 2010. Phim có sự tham gia
**Augustus** (; ; sinh 23 tháng 9 năm 63 TCN — 19 tháng 8 năm 14, tên khai sinh là **Gaius Octavius** và được biết đến với cái tên **Gaius Julius Caesar Octavianus** giai đoạn
**Marcus Antonius **(trong tiếng Latin: M·ANTONIVS·M·F·M·N) (khoảng 14 tháng 1 năm 83 TCN - 1 tháng 8 năm 30 TCN) được biết đến trong tiếng Anh là **Mark Antony**, là một chính trị gia và
**Praetorians** (tạm dịch: _Vệ binh hoàng gia_) là trò chơi máy tính chiến thuật thời gian thực do hãng Pyro Studios phát triển và Eidos Interactive phát hành vào ngày 28 tháng 2 năm 2003
**Cappadocia** là một tỉnh của đế quốc La Mã ở Tiểu Á (ngày nay là khu vực trung đông Thổ Nhĩ Kỳ), với thủ phủ của nó là Caesarea. Nó được Hoàng đế Tiberius (trị
**_Võ sĩ giác đấu_** (tựa tiếng Anh: _Gladiator_) là một bộ phim sử thi lịch sử của Mỹ phát hành năm 2000 của đạo diễn Ridley Scott, với sự tham gia của Russell Crowe, Joaquin
**Aulus Gabinius** (?-48 hoặc 47 TCN) là một chính khách người La Mã, một vị tướng và là người ủng hộ Pompey. Ông là một nhân vật nổi bật trong những ngày cuối cùng của
thumb|upright=1.5|Pietas, là một đức tính của hoàng đế [[Antoninus Pius, được thể hiện bởi hình ảnh một người phụ nữ đang dâng lễ vật trên mặt sau của đồng sestertius này.]] thumb|Flavia Maximiana Theodora trên
Ngày **7 tháng 12** là ngày thứ 341 (342 trong năm nhuận) trong lịch Gregory. Còn 24 ngày trong năm. ## Sự kiện *43 TCN – Cicero, được coi là một trong những nhà diễn
Bài này viết về một nền văn minh cổ đại. Liên quan đến thành La Mã cổ đại, vui lòng xem Trung tâm lịch sử thành Roma.
**La Mã cổ đại** là nền văn
Tượng Leon Battista Alberti tại nhà trưng bày [[Uffizi, Firenze]] Bìa tác phẩm _De re aedificatoria_ **Leone Battista Alberti** (thường được viết là **Leon Battista Alberti** trong tiếng Ý; 14 tháng 2 năm 1404 tại
Tượng bán thân [[Zeus ở Otricoli (Sala Rotonda, Museo Pio-Clementino, Vatican), tỉnh Terni. Trong thần thoại Hy Lạp, Zeus là chúa tể các vị thần, ngự trên đỉnh Olympus.]] **Thần thoại Hy Lạp** là tập
Các Muse nàng thơ khiêu vũ với thần Apollo, do [[Baldassare Peruzzi]] Theo thần thoại Hy Lạp, những vị **Muse**, thường gọi là **Muse thần nàng thơ**, tiếng Hy Lạp: _οι μούσες_, _i moúses_ -
**Marcus Junius Brutus** (85 TCN – 42 TCN), hay **Quintus Servilius Caepio Brutus**, là một thành viên của Viện nguyên lão La Mã thuộc Cộng hòa La Mã. Người được biết đến nhiều nhất trong
**Durante degli Alighieri** (), thường được biết với tên gọi ngắn gọn **Dante Alighieri** hay, đơn giản hơn, **Dante** (; , ; – 1321), là một nhà thơ lớn người Ý vào giai đoạn Hậu
**Herodotos** xứ Halikarnasseus, còn gọi là **Hérodote** hay **Herodotus** (tiếng Hy Lạp: Hρόδοτος Aλικαρνασσεύς Hēródotos Halikarnāsseús, phiên âm dựa theo tiếng Pháp _Herodote_ là **Hê-rô-đốt**) là một nhà sử học người Hy Lạp sống ở
**Cleopatra VII Thea Philopator** (; 70/69 TCN10 tháng 8 năm 30 TCN) là nhà cai trị thực sự cuối cùng của Vương triều Ptolemaios thuộc Ai Cập, mặc dù trên danh nghĩa thì vị pharaon cuối
nhỏ|phải|Barack Obama đang diễn thuyết trước công chúng **Diễn thuyết trước công chúng** là nghệ thuật nói chuyện với một nhóm người theo một phương cách được chuẩn bị kỹ nhằm cung cấp thông tin,
phải|nhỏ|230x230px|Vua [[Charles V của Pháp|Charles V the Wise ủy thác dịch tác phẩm của Aristotle. Hình vuông đầu tiên cho thấy anh ta đặt hàng dịch; hình vuông thứ hai, bản dịch đang được thực
**Cộng hòa** (chữ Hán: 共和) dựa trên cụm từ tiếng Latinh _res publica_ ('công vụ'), là một quốc gia mà quyền lực chính trị nằm trong tay của nhân dân thông qua những người đại
**Trận Carrhae** xảy ra gần thị trấn Carrhae năm 53 TCN, là một chiến thắng quyết định cho Spahbod (tướng) Surena của người Parthava trước quân xâm lược La Mã dưới sự chỉ huy của
**Nicolaus Copernicus** (theo tiếng Latinh; tiếng Ba Lan: _Mikołaj Kopernik_, tiếng Đức: _Nikolaus Kopernikus_, thường được phiên âm trong tiếng Việt là **Cô-péc-ních** theo tiếng Pháp _Nicolas Copernic_) (19 tháng 2, 1473 – 24 tháng 5,
**Sân vận động Cícero Pompeu de Toledo** (), được biết đến rộng rãi với tên gọi **Morumbi** (), là một sân vận động bóng đá nằm ở quận cùng tên ở São Paulo, Brasil. Đây
**Halicarnassus** (tiếng Hy Lạp: Ἁλικαρνᾱσσός, Halikarnassos; tiếng Thổ Nhĩ Kỳ: Halikarnas) là một thành phố Hy Lạp cổ đại, hiện nay là thành phố Bodrum của Thổ Nhĩ Kỳ. Nó tọa lạc ở một vị
**Họ Đớp ruồi bạo chúa** (danh pháp khoa học: **_Tyrannidae_**), là một họ chim trong bộ Passeriformes. Họ này là họ chim cận biết hót lớn nhất trên thế giới, chiếm khoảng 25% số lượng
thumb|Mô hình [[Thuyết nhật tâm|nhật tâm từ _De Revolutionibus orbium coelestium_ của Nicolaus Copernicus (_Về Sự quay của các Thiên cầu_)]] **Thuyết nhật tâm Copernicus** là mô hình thiên văn được phát triển bởi Nicolaus
**Titus Accius** là một luật sư La Mã và kỵ sĩ. Accius là một cư dân bản địa của Pisaurum. Vào năm 66 TCN ông đã đứng ra làm công tố viên trong phiên tòa