✨Chiến tranh Tinh tinh Gombe

Chiến tranh Tinh tinh Gombe (còn gọi là "Cuộc chiến Bốn năm" của Gombe), kéo dài từ năm 1974 đến năm 1978, là một cuộc xung đột bằng vũ lực giữa hai bầy tinh tinh ở công viên quốc gia Gombe Gombe, Tanzania. Các bên xung đột là Kasakela và Kahama, có lãnh thổ lần lượt là phần phía bắc và phía nam công viên. Hai bầy tinh tinh này đã từng sống chung trong một đàn duy nhất, nhưng vào năm 1974, nhà nghiên cứu đang quan sát cộng đồng khỉ này là Jane Goodall đã nhận thấy có sự phân chia địa bàn sinh sống của đàn tinh tinh với một nhóm ở phía bắc và nhóm còn lại ở phía nam. Những phân tích bằng máy tính các ghi chép của Goodall sau đó hé lộ rằng đã có sự rạn nứt xã hội giữa hai bầy tinh tinh này từ đầu năm 1971.

Bầy Kahama, sống ở phía nam, gồm sáu con đực trưởng thành (trong số đó có ba con tinh tinh được Goodall đặt tên là "Hugh", "Charlie" và "Goliath"), ba con cái trưởng thành và các con của chúng, và một con đực mới lớn (tên là "Sniff"). khi một bên là sáu con tinh tinh đực trưởng thành của Kasakela tấn công và giết chết "Godi", một con tinh tinh đực mới lớn của Kahama đang dùng bữa trên cây. Trong số các con cái của Kahama, một con bị giết, hai con mất tích và ba con đã bị bầy khỉ đực của Kasakela đánh đập và bắt cóc. Bị đe dọa bởi sức mạnh vượt trội và số lượng thành viên của bầy Kalande, cùng với một số cuộc đụng độ dọc theo lãnh địa, bầy Kasakela nhanh chóng nhượng lại nhiều phần lãnh thổ mới của chúng. Cùng với các quan sát trong năm 1975 khi một con cái có thứ bậc cao trong bầy ăn thịt một con sơ sinh đồng loại, diễn biến đẫm máu trong cuộc chiến Gombe đã lần đầu tiên phơi bày trước Goodall "mặt tối" trong hành vi của loài tinh tinh. Một số nhà khoa học cáo buộc bà là người theo thuyết nhân hóa; Tuy nhiên, những nghiên cứu sau đó sử dụng các phương pháp ít can thiệp chứng minh rằng xã hội của loài tinh tinh trong tự nhiên có xảy ra những cuộc chiến giành quyền lực.