✨Chiến dịch Eagle Pull

Chiến dịch Eagle Pull (tạm dịch: Chiến dịch Đại Bàng Quắp) là chiến dịch di tản trên không do Mỹ tiến hành ở thủ đô Phnôm Pênh, Campuchia vào ngày 12 tháng 4 năm 1975. Đầu tháng 4 năm 1975, Phnôm Pênh được xem là tiền đồn cuối cùng còn lại của nước Cộng hòa Khmer đang bị Khmer Đỏ bao vây và hoàn toàn phụ thuộc vào việc tiếp tế trên không thông qua sân bay Pochentong. Với chiến thắng được báo trước của Khmer Đỏ, Hoa Kỳ thực hiện kế hoạch dự phòng cho cuộc di tản đầy rủi ro của nhân viên Mỹ và viên chức cùng người dân Campuchia bằng máy bay trực thăng tới tàu chiến neo trong vịnh Thái Lan. Chiến dịch Eagle Pull diễn ra vào sáng 12 tháng 4 năm 1975 và là một thành công chiến thuật được thực hiện mà không có bất kỳ tốn thất về nhân mạng. Vào ngày 17 tháng 4 năm 1975, Cộng hòa Khmer sụp đổ và quân Khmer Đỏ tiến vào chiếm Phnôm Pênh, đánh dấu sự kết thúc của cuộc nội chiến Campuchia.

Bối cảnh

Vào đầu năm 1975, Cộng hòa Khmer, một chính phủ quân sự do Hoa Kỳ hậu thuẫn, chỉ còn kiểm soát được khu vực Phnôm Pênh và một loạt các thị trấn dọc theo sông Mê Kông đã cung cấp các tuyến tiếp tế thực phẩm và đạn dược quan trọng đến thượng nguồn từ miền Nam Việt Nam. Là một phần cuộc tấn công mùa khô của họ vào năm 1975, hơn là nối lại cuộc tấn công tiền tuyến tại Phnôm Pênh, Khmer Đỏ lập ra để cắt đứt các tuyến tiếp tế dọc theo sông Cửu Long rất quan trọng. Ngày 12 tháng 1 năm 1975, Khmer Đỏ tấn công Neak Luong, một vị trí tiền đồn phòng thủ then chốt của Lực lượng Vũ trang Quốc gia Khmer (FANK) trên sông Mê Kông. Ngày 27 tháng 1, bảy tàu vận tải bị đánh chìm khi tiến vào Phnôm Pênh, những người sống sót của một đoàn tàu hộ tống 16 chiếc đã bị tấn công trong cuộc hành trình khoảng 100 km (62 dặm) từ biên giới Việt Nam. Ngày 3 tháng 2, một đội hộ tống tiến về phía cửa sông đã trúng phải thủy lôi do Khmer Đỏ bố trí tại Phú Mỹ khoảng 74 km (46 dặm) từ Phnôm Pênh. Hải quân FANK có khả năng dò mìn nhưng cũng đành bất lực hoặc phải gánh chịu phí tổn cực kỳ tốn kém trước tình trạng hỗn loạn như vậy. Hải quân FANK đã mất một phần tư số tàu và 70% thủy thủ bị giết hoặc bị thương.

Tới ngày 17 tháng 2, Cộng hòa Khmer đã từ bỏ nỗ lực để mở lại tuyến tiếp tế trên sông Mê Kông. Trong tương lai, tất cả đồ quân nhu viện trợ cho Phnôm Pênh sẽ phải vận chuyển bằng đường hàng không đến sân bay Pochentong. Hoa Kỳ nhanh chóng huy động một cầu không vận nhiên liệu, lương thực và đạn dược vào Phnôm Pênh, nhưng khi sự hỗ trợ của Mỹ cho Cộng hòa Khmer bị giới hạn bởi Tu chính án Giáo hội (Case–Church Amendment), BirdAir, một công ty theo hợp đồng với Chính phủ Hoa Kỳ, kiểm soát không vận với một hạm đội hỗn hợp C-130 và máy bay DC-8, tiến hành bay 20 lần một ngày vào Pochentong.

Diễn biến

Kế hoạch

phải|Bản đồ địa điểm di tản chiến dịch Eagle Pull hiển thị Đại sứ quán và khu vực hạ cánh Khách sạn. Kế hoạch sơ tán đã được quân đội Mỹ phát triển và cải tiến ngay khi lực lượng Khmer Đỏ tiến sát Phnôm Pênh, đã bắt đầu ngay từ năm 1973. Ngày 27 tháng 6 năm 1973, Không lực Bảy (Seventh Air Force) công bố Kế hoạch Dự phòng 5060C Eagle Pull yểm trợ việc di tản Phnôm Pênh. Conplan 5060C có ba lựa chọn: Lựa chọn 1: sơ tán nhân viên Đại sứ quán, công dân Mỹ và những người Campuchia được chọn bằng các chuyến không vận dân sự thường xuyên hoặc điều lệ từ sân bay Pochentong. Lựa chọn 2: nếu Khmer Đỏ hành động thì buộc phải huỷ bỏ các chuyến bay dân sự từ sân bay Pochentong, cảnh sát an ninh từ Đội Cảnh sát an ninh 56 (56th Security Police Squadron) tại căn cứ không quân Hoàng gia Thái Lan Nakhon Phanom sẽ bay để lo liệu khâu an ninh trật tự cho việc sơ tán khoảng 600 nhân viên Đại sứ quán Hoa Kỳ, công dân Mỹ và những người Campuchia được chọn bởi máy bay cánh cố định của Không quân Hoa Kỳ (với CH-53 và máy bay trực thăng HH-53 nếu cần thiết). *Lựa chọn 3: nếu Pochentong bị đóng cửa để dành tuyến giao thông cho Đội Cảnh sát an ninh 56 được phép hạ cánh vào khu vực hạ cánh (LZ) ở trung tâm Phnôm Pênh (và các thị trấn khác nếu cần) để sử dụng trực thăng CH-53 của Phi đội chiến dịch đặc biệt 21 (21st Special Operations Squadron) và chiếc trực thăng cứu hộ HH 53 của Phi đội phục hồi và giải cứu hàng không vũ trụ 40 (40th Aerospace Rescue and Recovery Squadron).

Lựa chọn 3 sau đó đã được sửa lại nhằm cung cấp việc sử dụng các máy bay trực thăng của Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ (United States Marine Corps) cùng với máy bay trực thăng quân Hoa Kỳ có trụ sở tại Thái Lan và cho lực lượng an ninh mặt đất được tạo thành từ thủy quân lục chiến hơn là cảnh sát an ninh không quân. Khu vực hạ cánh ngay sát Đại sứ quán Mỹ tại Phnôm Pênh.

nhỏ|trái|Không ảnh 3 chiếc trực thăng CH-53 Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ đậu trên khu vực hạ cánh Khách sạn. nhỏ|phải|Lính thủy đánh bộ di chuyển đến vành đai của khu vực hạ cánh Khách sạn.

Ngày 6 tháng 1 năm 1975, CINCPAC đặt đơn vị đổ bộ Thủy quân lục chiến 31 (31st Marine Amphibious Unit) vào lệnh báo động 96 giờ để di chuyển các hạm đội di tản vào vị trí ngoài khơi Kampong Som (trước đây là Sihanoukville) trong vịnh Thái Lan để tiến hành chiến dịch Eagle Pull.

Ngày 21 tháng 3, Đại sứ quán dự đoán sẽ có 3600 người di tản, vượt xa ước tính ban đầu khoảng 400 người. Điều này đòi hỏi phải phát triển một kế hoạch sơ tán mới, theo đó Thủy quân lục chiến sẽ bảo vệ sân bay Pochentong, trong khi máy bay trực thăng sẽ chở người sơ tán từ trung tâm Phnôm Pênh đến Pochentong, nơi họ sẽ được bay trên máy bay C-130 đến Thái Lan. Tuy nhiên, kế hoạch này đã nhanh chóng vượt quá dự liệu ban đầu do nguồn cung cấp ít ỏi số máy bay C-130 vào Pochentong đã được sử dụng cho người sơ tán trên hành trình trở về, nhanh chóng giảm số lượng người sơ tán sẽ cần phải được di chuyển trong một cuộc di tản cuối cùng.

Ngày 3 tháng 4, do tình hình quân sự ngày càng xấu dần trong tuyến phòng thủ xung quanh Phnôm Pênh, Đại sứ John Gunther Dean đã yêu cầu việc triển khai 10 nhân viên thuộc đơn vị không quân chỉ huy chiến dịch Eagle Pull đã hạ cánh tại Pochentong trên một máy bay BirdAir C-130. Đến ngày 10 tháng 4 Khmer Đỏ tiến hành các đợt bắn phá dữ dội khiến cho việc sơ tán bằng máy bay cánh cố định buộc phải kết thúc.

Nhóm chỉ huy sau đó hướng sự chú ý đến việc lựa chọn các khu vực hạ cánh máy bay trực thăng để sơ tán. Khi Khmer Đỏ kiểm soát bờ phía đông của sông Cửu Long đối diện Phnôm Pênh, nhóm chỉ huy đã quyết định chọn khu vực hạ cánh Khách sạn, một sân bóng đá khoảng 900 m (3.000 ft) phía đông bắc của Đại sứ quán. Được che chắn từ bờ sông bởi một dãy nhà chung cư, khu vực hạ cánh này không thể bị ngăn cản bởi các vũ khí bắn trực tiếp khiến nó trở thành vị trí an toàn nhất. Toàn bộ nhân viên Đại sứ quán chuẩn bị sẵn sàng để rời khỏi thành phố vào ngày 11 tháng 4, nhưng quá trình di tản đã bị trì hoãn cho đến ngày hôm sau để cho phép tàu sân bay USS Hancock tham gia hạm đội di tản ra khỏi Kampong Som.

Hạm đội di tản

Ngày 3 tháng 3 năm 1975, Nhóm sẵn sàng đổ bộ Alpha trực thuộc Biệt đội 76.4 (Task Group 76.4) và đơn vị thủy quân lục chiến đổ bộ 31 trực thuộc Biệt đội 79.4 (Task Group 79.4) lên tàu và đến vị trí chỉ định Kampong Som trong vịnh Thái Lan, lực lượng bao gồm: Biệt đội 76.4 (Nhóm Vận chuyển Alpha) USS Okinawa chở theo HMH-462 bao gồm 14 chiếc CH-53, 3 chiếc CH-46, 4 chiếc AH-1J và 2 chiếc trực thăng UH-1E USS Vancouver *USS Thomaston

Những tàu hộ tống dành cho hỏa lực, hộ tống và khu vực phòng thủ hải quân: Sau khi lấy thêm nhiều máy bay trực thăng tại vịnh Subic, Hancock tạm giao cho Nhóm sẵn sàng đổ bộ Bravo (Amphibious Ready Group Bravo) hiện đang trú đóng tại Vũng Tàu, miền Nam Việt Nam, nhưng vào ngày 11 tháng 4 thì Hancock gia nhập Nhóm sẵn sàng đổ bộ Alpha tại vịnh Thái Lan.

Di tản

nhỏ|phải|Quang cảnh Phnôm Pênh nhìn từ cửa sổ trực thăng CH-53 Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ.

Vào chiều ngày 11 tháng 4 năm 1975, MAU 31 nhận được lệnh thực hiện Chiến dịch Eagle Pull. Lúc 06:00 ngày 12 tháng 4, 12 chiếc CH-53 của HMH-462 phóng từ boong tàu sân bay USS Okinawa và cứ 10 phút sau thì hạ cánh một lần nữa để đón lính thủy đánh bộ. Các đơn vị không quân của công ty F và H và nhóm chỉ huy lên tàu từ Okinawa trong khi các đơn vị không quân của công ty G lên những chiếc trực thăng của họ trên tàu sân bay USS Vancouver, đón tổng cộng khoảng 360 lính thủy đánh bộ của lực lượng an ninh mặt đất. Khi những chiếc trực thăng hoàn thành việc chở lính, họ cho thành lập các nhóm đặc nhiệm bay theo quỹ đạo ba vòng.

Lúc 07:30 Đại sứ Dean thông báo cho quyền Tổng thống Campuchia, Thủ tướng Long Boret và các nhà lãnh đạo khác của Campuchia bao gồm cả Hoàng thân Sisowath Sirik Matak, rằng người Mỹ sẽ chính thức rời khỏi nước này trong vòng vài giờ tới và hỏi nếu muốn di tản trong trường hợp này thì họ nên tới đại sứ quán vào 09:30 để kịp sơ tán. Tất cả đều từ chối ngoại trừ quyền Tổng thống Saukam Khoy, kế đến là Lon Nol, Tổng thống của nước Cộng hòa Khmer, người bỏ đi mà không nói với các nhà lãnh đạo đồng bào của mình. Hoàng thân Sirik Matak, cựu Thủ tướng Chính phủ và là lực lượng thúc đẩy sự hình thành của Cộng hòa Khmer từ chối lời đề nghị di tản và nói với Đại sứ Dean rằng: "Tôi đã phạm phải sai lầm này khi tin tưởng vào ngài, người Mỹ".

10 người thuộc nhóm chỉ huy tiến hành lái xe tới khu vực hạ cánh Khách sạn, cố ý vô hiệu hóa chúng để ngăn chặn dòng xe cộ đi lại từ bất kì chỗ nào của thành phố, một số đường khác dẫn từ Đại sứ quán đến chỗ khu vực di tản. Nhóm chỉ huy sau đó tiến hành việc liên lạc với King Bird, một chiếc máy bay HC-130 của Phi đội phục hồi và giải cứu hàng không vũ trụ 56 (56th Aerospace Rescue and Recovery Squadron) sẽ kiểm soát dòng máy bay trực thăng.

nhỏ|phải|Nhóm chỉ huy Eagle Pull và người của Phi đội phục hồi và giải cứu hàng không vũ trụ 40 ăn mừng thành công hoàn toàn của chiến dịch tại Thái Lan.

Vào 07:43 nhóm máy bay trực thăng đầu tiên vượt qua bờ biển Campuchia và khoảng một giờ sau đó, sau khi vượt qua 160 km (99 dặm) lãnh thổ thù địch, đợt ban đầu đặt ra trên khu vực hạ cánh Khách sạn và hải quân nhanh chóng thành lập một vành đai phòng thủ. Một đám đông người Campuchia sớm tụ tập vượt ra khỏi sự tò mò hơn là cản trở. Thiết lập vành đai bảo vệ, thủy quân lục chiến bắt đầu quá trình di dời đám đông trở lại để giữ an ninh trật tự tại khu vực hạ cánh và sau đó bắt đầu di chuyển các nhóm di tản tới đợi những chiếc trực thăng CH-53. Vì khu vực hạ cánh Khách sạn chỉ có thể giữ ba chiếc CH-53 tại bất kỳ lúc nào, các chuyến bay đến sau khi việc xây dựng ban đầu đã được tổ chức tại Mũi Oscar, khoảng 50 km (31 dặm) về phía nam Phnôm Pênh cho đến khi được gọi là Vua Chim.

nhỏ|phải|Đại sứ Dean bước ra khỏi chiếc trực thăng CH-53 HMH-462 tại U-Tapao vào buổi chiều ngày 12 tháng 4 năm 1975.

Vào khoảng 10:50, Khmer Đỏ bắt đầu bắn hàng loạt quả rốc két 107 ly gây ảnh hưởng nghiêm trọng trong vùng lân cận khu vực hạ cánh Khách sạn. Khoảng 10 phút sau đó, khu vực hạ cánh còn phải hứng chịu thêm loạt đạn súng cối 82 ly. Ngay khi toàn quân Khmer Đỏ bắt đầu khai hỏa, kiểm soát viên trong khu vực thông báo cho bộ phận không kiểm tiền tuyến thuộc Lực lượng Không quân (FAC) bay trên không cho OV-10 thuộc Phi đội hỗ trợ chiến thuật trên không 23 (23d Tactical Air Support Squadron). FAC ngay lập tức bay hạ thấp về phía đông bờ sông Mê Kông, nhưng không thể phát hiện bất kỳ tiếng súng từ các vị trí địch quân được biết đến tại địa điểm đó.

Lúc 11:15, hai chiếc siêu khổng lồ màu xanh lá cây HH-53 của Không quân Mỹ từ Phi đội phục hồi và giải cứu hàng không vũ trụ 40, như dự kiến bay tới đón ban chỉ huy chiến dịch Eagle Pull.

Ngày 13 tháng 4, người di tản đã bay tới căn cứ không quân U-Tapao ở Thái Lan trên những chiếc trực thăng HMH-462 và Nhóm sẵn sàng đổ bộ Alpha cũng đã đi đến điểm hẹn với lực lượng đặc nhiệm 76 (Task Force 76) ở vùng biển nam Trung Hoa (tức Biển Đông) nhằm chuẩn bị thực hiện chiến dịch Frequent Wind kế tiếp với mục tiêu di tản nhân viên Đại sứ quán Mỹ và lãnh đạo, công dân, viên chức Việt Nam Cộng hòa ở Sài Gòn.

Hậu quả

Sân banh xưa là khu vực hạ cánh Khách sạn chụp vào tháng 1 năm 2008.

Tại Washington, Tổng thống Ford giải thích nguyên nhân Mỹ rút khỏi Campuchia. Ford nói rằng ông đưa ra quyết định đó mà tâm trạng nặng trĩu song vẫn phải làm vậy để đảm bảo an toàn cho người Mỹ. Hành động rút quân của Mỹ là kết cục không mấy vẻ vang sau 5 năm can thiệp vào cuộc nội chiến ở Campuchia và sự hiện diện của Mỹ tại vương quốc này gắn liền với cuộc chiến mà họ đang tiến hành tại Việt Nam lúc bấy giờ. Henry Kissinger nhận xét trong cuốn hồi ký chiến tranh Việt Nam của ông rằng chính quyền Ford đã bất ngờ và xấu hổ bởi trên thực tế các quan chức hàng đầu của Campuchia đã từ chối rời khỏi đất nước. Bao gồm Thủ tướng Long Boret và em trai cựu Tổng thống Lon Nol là Lon Non, Quyết định của họ gây ngạc nhiên bởi cả hai đều nằm trong danh sách mà Khmer Đỏ thề sẽ xử tử.

Ngày 17 tháng 4 năm 1975, Khmer Đỏ tiến vào Phnôm Pênh dẫn đến cuộc nội chiến Campuchia chính thức kết thúc. Long Boret, Lon Non và các quan chức hàng đầu của Chính phủ Cộng hoà Khmer đều bị xử tử tại trung tâm thể dục thể thao Cercle Sportif, trong khi quân đội Lực lượng Vũ trang Quốc gia Khmer trong thành phố đều bị tước vũ khí và đưa đến sân vận động Olympic sát hại toàn bộ. Hàng trăm nghìn người dân bị buộc rời khỏi các thành phố về các vùng thôn quê lao động khổ sai. Những hành động của chế độ Pol Pot đã khiến khoảng 1,7 triệu người chết vì tra tấn, bệnh tật, đói và làm việc quá sức.

Đối với Thủy quân lục chiến 4 Tiểu đoàn 2 và Nhóm sẵn sàng đổ bộ Alpha, chiến dịch Eagle Pull đóng vai trò như là một cuộc diễn tập quy mô nhỏ cho chiến dịch Frequent Wind phức tạp hơn 17 ngày sau đó.

Ảnh hưởng văn hóa

Chiến dịch Eagle Pull được mô tả sống động trong phim Cánh Đồng Chết.