✨Chi Nhĩ cán

Chi Nhĩ cán (danh pháp khoa học: Utricularia) là một chi thực vật ăn thịt bao gồm khoảng 233 loài (số lượng chính xác khác nhau dựa theo quan điểm phân loại; một ấn phẩm năm 2001 liệt kê 215 loài). Chúng sinh sống trong môi trường nước ngọt và đất ẩm dưới dạng các loài sống trên cạn hoặc dưới nước trên mọi lục địa, ngoại trừ châu Nam Cực. Utricularia được gieo trồng vì hoa của chúng, thường được so sánh với các loài mõm chó và lan, đặc biệt là trong số những người đam mê thực vật ăn thịt.

Tất cả các loài Utricularia đều cây ăn thịt và bắt những sinh vật nhỏ bằng những cái bẫy giống như bong bóng. Các loài sống trên cạn có xu hướng có những cái bẫy nhỏ để bắt những con mồi nhỏ như động vật nguyên sinh (Protozoa) và luân trùng (Rotifera) bơi trong đất bão hòa nước. Các bẫy có thể có kích thước từ 0,2  mm đến 1,2 cm. Các loài thủy sinh, như U. vulgaris (nhĩ cán thường), sở hữu các bong bóng thường lớn hơn và có thể ăn những con mồi đáng kể hơn như rận nước (Daphnia), giun tròn (Nematoda) và thậm chí cả cá bột, ấu trùng muỗi và nòng nọc non. Mặc cho kích thước nhỏ của chúng, các bẫy này là cực kỳ tinh vi. Trong các bẫy hoạt động của các loài thủy sinh, con mồi chạm vào các lông kích hoạt kết nối với cửa bẫy. Bong bóng, khi "thiết lập", có áp suất âm so với môi trường của nó để khi cửa bẫy được kích hoạt cơ học, con mồi cùng với nước bao quanh nó bị hút vào trong bong bóng. Khi bong bóng đầy nước, cửa khép lại, toàn bộ quá trình chỉ mất 10 đến 15 phần nghìn giây. Một nghiên cứu dùng máy chụp hình siêu nhanh cho thấy một số loài trong chi có thể khép bẫy trong ít hơn một phần nghìn giây.

Nhĩ cán là những thực vật bất thường và có tính chuyên môn hóa cao, và các cơ quan sinh dưỡng không được phân tách rõ ràng thành rễ, lá và thân cây như ở hầu hết các loài thực vật hạt kín khác. Trái lại, các bẫy bong bóng được công nhận như là một trong những cấu trúc tinh vi nhất trong giới thực vật.

Từ nguyên

Tên chi Utricularia bắt nguồn từ tiếng Latinh utriculus, một từ có nhiều nghĩa liên quan nhưng thường có nghĩa là bình rượu, chai da hoặc kèn túi.

Hoa và sinh sản

nhỏ|phải|Hoa của [[Utricularia amethystina.]] Hoa là phần duy nhất của cây tách bạch khỏi đất hay nước bên dưới. Chúng thường được sinh ra ở cuối các cụm hoa mỏng, thường thẳng đứng. Chúng có thể có kích thước từ 2 mm đến 10 cm và có hai cánh môi bất đối xứng (không bằng nhau, hình giống như môi), phần dưới thường lớn hơn đáng kể so với phần trên. Chúng có thể có bất kỳ màu nào, hoặc nhiều màu, và có cấu trúc tương tự như hoa của chi thực vật ăn thịt có quan hệ họ hàng là Pinguicula. Các cây này thường được tìm thấy ở vùng nước chua, nhưng chúng hoàn toàn có khả năng phát triển ở vùng nước mặn và rất có thể sẽ là như vậy nếu không gặp phải mức độ cạnh tranh cao hơn từ các loài thực vật khác trong những khu vực như vậy. Các bong bóng thường có hình dạng tương tự như hạt đậu răng ngựa (mặc dù chúng có nhiều hình dạng khác nhau) và gắn vào phần thân bò lan ngầm bằng các cuống thanh mảnh.

Thành bong bóng rất mỏng và trong suốt, nhưng đủ cứng để duy trì hình dạng của bong bóng mặc cho chân không được tạo ra bên trong nó. Lối vào, hay 'miệng' bẫy là một nắp hình tròn hoặc bầu dục có nửa trên được nối với thân bẫy bằng các tế bào cong oằn rất linh hoạt, tạo thành một bản lề hiệu quả. Cánh cửa nằm trên một bệ được hình thành bởi sự dày lên của thành bong bóng ngay phía dưới. Một màng mềm nhưng chắc chắn được gọi là vòm mềm trải dài thành một đường cong xung quanh điểm giữa bệ này và giúp bịt kín cửa. Một dải tế bào lò xo thứ hai đi ngang qua cánh cửa ngay phía trên mép dưới của nó, và tạo ra sự linh hoạt cho phần dưới của cánh cửa để nó trở thành một "môi" có thể uốn cong có thể tạo ra một niêm phong hoàn hảo với vòm mềm.

Các tế bào mé ngoài của toàn bộ bẫy tiết ra chất nhầy và dưới cánh cửa này nó được sản xuất với số lượng lớn hơn và chứa đường. Chất nhầy chắc chắn góp phần vào việc niêm phong và đường có thể giúp thu hút con mồi.

Các loài sống trên cạn nói chung có những cái bẫy nhỏ (đôi khi nhỏ tới 0,2 mm) Do các tổ Aranella và Vesiculina là đa ngành, nên chúng xuất hiện nhiều lần trong biểu đồ phát sinh nhánh với dấu *()**. Một số tổ đơn ngành không được đưa vào nghiên cứu, do đó vị trí của chúng trong hệ thống này là không rõ ràng. Các tổ không được bao gồm bên dưới là Candollea, Chelidon, Choristothecae, Kamienskia, Martinia, Meionula , Mirabiles, Oliveria, Setiscapella, Sprucea, Steyermarkia và Stylotheca trong phân chi Utricularia; Minutae trong phân chi Bivalvaria; và Tridentaria trong phân chi Polypompholyx.