phải|Ảnh vẽ, minh họa quá trình vật chất của một ngôi sao rơi vào một lỗ đen, tạo thành đĩa bồi tụ chuyển động quanh ngôi [[sao đôi|sao đồng hành đặc này.]]
Bồi tụ trong thiên văn học là quá trình hấp dẫn, qua đó một số thiên thể như các hành tinh, các ngôi sao được hình thành từ bụi và chất khí. Đây là quá trình khi vật chất rơi lên các ngôi sao, thiên hà hay rơi lên các vật thể từ không gian gần chúng, do tác dụng của các lực hấp dẫn. Ví dụ, hiện tượng bồi tụ có mặt trong các giai đoạn đầu của tiến hóa sao. Ở phần lớn các sao theo ông diễn ra quá trình thất thoát vật chất sao, là quá trình đối ngược với sự bồi tụ.
Đĩa bồi tụ
Đĩa bồi tụ là một cấu trúc có từ vật chất đang rơi vào và chuyển động quanh nguồn hấp dẫn, mang hình đĩa do tác động của lực li tâm.
Sao đôi kế cận
Bồi tụ có ý nghĩa quan trọng trong các hệ sao đôi kế cận, khi vật chất từ một sao bị hút sang sao thứ hai.
Khi một trong hai sao thành phần là một sao lùn trắng, hiện tượng bồi tụ chất khí sẽ xảy ra lên bề mặt sao lùn này. Hydrô, thành phần chính của chất khí, trong quá trình bồi tụ được làm nóng lên dần. Khi đạt đến nhiệt độ cần thiết cho việc khởi đầu phản ứng nhiệt hạch, ngôi sao bùng nổ như một tân tinh.
Quá trình bồi tụ chất khí lên sao neutron hay lỗ đen góp phần giải thích bản chất bức xạ tia X của chúng. Bồi đắp không thể xảy ra tại các pulsar trẻ do chúng là nguồn phát ra các hạt năng lượng cao. Mức độ giải phóng hạt từ pulsar giảm dần, sau 106-107 năm, quá trình bồi đắp lên pulsar mới có thể xảy ra. Vật chất rơi vào ngôi sao đặc, tạo nên đĩa bồi đắp quanh sao.
Bồi tụ trong vũ trụ
Các nguồn X-quang Her X-1 và Cen X-3 là ví dụ của sự bồi đắp lên sao neutron. Trong trường hợp của Cyg X-1, vật chất bồi tụ lên bề mặt lỗ đen, trong đó nguồn bức xạ X-quang là đĩa bồi tụ.
👁️
0 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
phải|Ảnh vẽ, minh họa quá trình vật chất của một ngôi sao rơi vào một lỗ đen, tạo thành đĩa bồi tụ chuyển động quanh ngôi [[sao đôi|sao đồng hành đặc này.]] **Bồi tụ** trong
_[[Nhà thiên văn học (Vermeer)|Nhà thiên văn_, họa phẩm của Johannes Vermeer, hiện vật bảo tàng Louvre, Paris]] **Thiên văn học** là một trong những môn khoa học ra đời sớm nhất trong lịch sử
thumb|[[Cỗ máy Antikythera|Máy Antikythera là một chiếc máy tính analog trong khoảng thời gian từ 150TCN đến 100TCN được thiết kế để tính toán vị trí của các vật thể thiên văn]] **Thiên văn học
**Chiêm tinh học và thiên văn học** được xét là có cùng nhau về mặt lịch sử (tiếng Latinh: _astrologia_) và chỉ được phân biệt thành hai lĩnh vực khác nhau vào thế kỷ 17
**Thiên văn học Maya** là những nghiên cứu về Mặt Trăng, hành tinh, Ngân Hà, Mặt Trời và những sự xuất hiện thiên văn khác được thực hiện bởi văn minh Maya. Đặc biệt là
**Khoảng cách Trái Đất – Mặt Trăng** tức thời, hay **khoảng cách tới Mặt Trăng**, là khoảng cách từ tâm của Trái Đất đến tâm của Mặt Trăng. **Khoảng cách Mặt Trăng** (ký hiệu: **LD**
thumb|[[Mặt Trời mọc chiếu sáng căn buồng bên trong Newgrange, Ireland, hiện tượng mà chỉ diễn ra vào thời khắc đông chí.]] **Cổ thiên văn học** (thuật ngữ tiếng Anh: **Archaeoastronomy**) là liên ngành hoặc
**Hipparchus xứ Nicaea** (; , _Hipparkhos_; TCN) là một nhà thiên văn học, nhà địa lý và nhà toán học người Hy Lạp. Ông được coi là người sáng lập ra lượng giác học, nhưng
thumb| Một tấm Babylon ghi lại [[sao chổi Halley vào năm 164 TCN]] **Thiên văn học Babylon** là nền thiên văn học gồm các nghiên cứu hay ghi chép của các vật thể vũ trụ
**Thiên văn học lý thuyết** là việc sử dụng các hình mẫu phân tích vật lý và hóa học để mô tả các đối tượng thiên văn và hiện tượng thiên văn. Almagest, tác phẩm
**Olympic Quốc tế về Thiên văn học và Vật lý thiên văn** (tiếng Anh: **International Olympiad on Astronomy and Astrophysics**, viết tắt: **IOAA**) là một kỳ thi thiên văn học thường niên dành cho học
**Thiên văn học quang học** bao gồm nhiều quan sát qua kính viễn vọng nhạy cảm trong phạm vi của ánh sáng khả kiến (kính thiên văn quang học). Nó bao gồm hình ảnh, nơi
nhỏ|300x300px|X-quang bắt đầu từ ~0.008 nm đến ~8 nm trên [[Phổ điện từ|điện quang phổ, và không thấu quang qua khí quyển trái Đất.]] **Thiên văn học tia X** là một ngành nghiên cứu qua
nhỏ|300x300px| Phía trên các vòm tròn của [[Đài thiên văn La Silla ở Chile, ba vật thể thiên văn trong hệ Mặt Trời sao Mộc (trên cùng), Sao Kim (phía dưới bên trái) và Sao
thế=An angle ε is drawn between two straight lines from Earth to the Sun, and from Earth to the planet. This is demonstrated for different positions along circular orbits, both for planets closer to the
right|thumb|Biểu đồ từ [[trần thiên văn của lăng mộ Senemut|lăng mộ của Senemut, triều đại thứ 18]] **Thiên văn học Ai Cập** bắt đầu từ thời tiền sử, trong Ai Cập cổ đại. Vào thiên
phải|nhỏ|200x200px| Ăng-ten Toruń 32 mét - RT4 phải|nhỏ|200x200px| Ăng-ten Toruń 15 mét - RT3 **Trung tâm Thiên văn học Toruń** là một đài phát thanh và là một đài quan sát nằm ở () ở
nhỏ|247x247px|Đỉnh điểm (_culmination_) của một ngôi sao là khi đường chuyển động biểu kiến hàng ngày của nó cắt đường kinh tuyến (_meridian_) nơi quan sát. Trong thiên văn học quan sát, **đỉnh điểm** hay
nhỏ|Kinh tuyến trên thiên cầu. **Kinh tuyến trên** của một người quan sát, một hình bán nguyệt, đi qua thiên đỉnh của họ và các điểm phía bắc và phía nam của đường chân trời
**Đơn vị thiên văn** (ký hiệu: au) là một đơn vị đo chiều dài, xấp xỉ bằng khoảng cách từ Trái Đất đến Mặt Trời. Tuy nhiên, bởi vì khoảng cách này thay đổi khi
phải|[[Siêu tân tinh Kepler]] **Vật lý thiên văn** là một phần của ngành thiên văn học có quan hệ với vật lý ở trong vũ trụ, bao gồm các tính chất vật lý (cường độ
**Quần tụ thiên hà Coma** (**Abell 1656**) là một quần tụ thiên hà lớn chứa hơn 1.000 thiên hà đã được xác định. Cùng với Quần tụ thiên hà Leo (Abell 1367), là hai cụm
**Đài thiên văn phía Nam của Châu Âu** (tiếng Anh: _European Southern Observatory_ (ESO), tiếng Pháp: _Observatoire européen austral_), tên chính thức là **Tổ chức Nghiên cứu thiên văn châu Âu tại Nam Bán cầu**
nhỏ|Đài thiên văn Palomar **Đài thiên văn Palomar** nằm gần thành phố San Diego, miền nam bang California, Hoa Kỳ, cách thành phố Los Angeles khoảng 145 km và nằm trong dãy núi Palomar. Đây là
nhỏ| Hình ảnh tổng hợp của lĩnh vực HÀNG-Nam, kết quả của một cuộc khảo sát sâu bằng cách sử dụng hai trong số bốn kính viễn vọng khổng lồ dài 8.2 mét kết hợp
**Đài thiên văn vô tuyến quốc gia (National Radio Astronomy Observatory- NRAO)** là một Trung tâm nghiên cứu và phát triển được tài trợ liên bang của Quỹ khoa học quốc gia Hoa Kỳ hoạt
**Vật lý hạt thiên văn** là một nhánh của vật lý hạt chuyên nghiên cứu các hạt cơ bản có nguồn gốc thiên văn và mối quan hệ của chúng trong vật lý thiên văn
nhỏ|Video về các [[pha Mặt Trăng và sự bình động trong năm 2019 ở Bắc Bán Cầu theo các khoảng giờ, với nhạc nền, chú thích, và đồ họa bổ sung.]] Trong thiên văn học
Trong thiên văn học, **hệ tọa độ thiên văn** là một hệ tọa độ mặt cầu dùng để xác định vị trí biểu kiến của thiên thể trên thiên cầu. Trong tọa độ Descartes, một
**Giải thưởng Dirk Brouwer**, thường được biết đến là Giải thưởng Brouwer, được trao tặng hàng năm bởi Phân hội Thiên văn Cơ động học (Division on Dynamical Astronomy) thuộc Hội Thiên văn học Mỹ
350x350px|thumb|Logo chính thức của Kính thiên văn Chân trời sự kiện **Kính thiên văn Chân trời sự kiện** (tiếng Anh: **E**vent **H**orizon **T**elescope, **EHT**) là một dự án và là chương trình quan sát thiên
**Văn học Nhật Bản** là một trong những nền văn học dân tộc lâu đời nhất và giàu có nhất thế giới nảy sinh trong môi trường nhân dân rộng lớn từ thuở bình minh
**Tự Lực văn đoàn** (chữ Hán: , tiếng Pháp: ) là tổ chức văn học mang tính hội đoàn, một nhóm nhà văn đã tạo nên một trường phái văn học, một phong trào cách
Các **thiên thể Messier** là tập hợp 110 thiên thể được định vị bởi nhà thiên văn học người Pháp Charles Messier trong quyển _Danh mục Tinh vân và đám sao_ (_Catalogue des Nébuleuses et
**Kính thiên văn Không gian James Webb** (**JWST**), trước đó gọi là **Kính thiên văn không gian thế hệ tiếp theo** (**NGST**), là một kính viễn vọng không gian đã được chế tạo và đã
nhỏ|300x300px|Các đường thẳng kinh độ của [[hệ tọa độ thiên hà. Những trục vuông góc trong hình phân chia Ngân Hà thành bốn góc phần tư.]] Một **góc phần tư thiên hà** (tiếng Anh: _galactic
Trong thiên văn học, **xuân phân** là một trong hai vị trí trên thiên cầu mà tại đó hoàng đạo giao với đường xích đạo thiên thể. Mặc dù có hai giao điểm của hoàng
**Văn học** (chữ Hán: 文學) theo cách nói chung nhất, là bất kỳ tác phẩm nào bằng văn bản. Hiểu theo nghĩa hẹp hơn, thì văn học là dạng văn bản được coi là một
**Đài thiên văn Jodrell Bank** (tên ban đầu là **Trạm thực nghiệm Jodrell Bank** hay **Trạm thí nghiệm thiên văn vô tuyến Nuffield** từ năm 1966-1999,) gồm một số Kính viễn vọng vô tuyến và
**Vật lý thiên văn hạt nhân** là một ngành vật lý liên ngành bao gồm sự hợp tác chặt chẽ giữa các nhà nghiên cứu trong các lĩnh vực khác nhau của vật lý hạt
**Đài thiên văn Núi Lemmon** (**MLO**), còn được gọi là Đài thiên văn hồng ngoại Núi Lemmon, là đài quan sát thiên văn nằm trên Núi Lemmon trên dãy núi Santa Catalina khoảng phía đông
**Đài thiên văn** **Tadeusz Banachiewicz trên Lubomir** - một đài quan sát thiên văn được đưa vào sử dụng vào năm 2007 trên đỉnh núi Lubomir gần làng Węglówka, trong đô thị Wiśniowa, ở đảo
nhỏ|Cơ sợ của hiệp hội thiên văn Hoàng gia tại tòa nhà Burlington, Anh **Hội Thiên văn Vương thất** (RAS) được thành lập vào ngày 10 tháng 3 năm 1820 để hỗ trợ cho việc
Thêm phía nam **Đài thiên văn Paris** (tiếng Pháp: **Observatoire de Paris** hay tên mới hơn **Observatoire de Paris-Meudon**) là một đài thiên văn của Pháp nằm ở quận 14 thành phố Paris. Đây là
Triết gia [[Platon|Plato, tượng tạc bởi Silanion]] **Khoa học nhân văn** (), còn được gọi là **nhân văn học**, là các ngành học nghiên cứu về văn hóa con người, sử dụng các phương pháp
**Đài thiên văn Gemini** là một đài quan sát thiên văn bao gồm hai kính viễn vọng, **Gemini North** và **Gemini South**, 8.1 mét (26.6 ft), được đặt tại hai địa điểm riêng biệt
**Đài thiên văn Núi Wilson** (MWO) là đài quan sát thiên văn ở Hạt Los Angeles, California, Hoa Kỳ. MWO nằm trên Núi Wilson, một đỉnh cao ở dãy núi San Gabriel gần Pasadena, phía
nhỏ|250x250px|Trong vòng một vài triệu năm ánh sáng từ ngôi sao sáng sẽ nung nóng đám mây khí và bụi phân tử này. Các đám mây đã bị phá vỡ từ [[tinh vân Carina. Các
**Đài quan sát Thiên văn học của Đại học Liên bang Kazan** (JSC KFU) bao gồm hai đài quan sát thiên văn học nằm tại thành phố Kazan, cộng hòa Tatarstan, Nga. Chúng hiện là
**Lịch thiên văn** là một bảng cho biết vị trí các thiên thể trên bầu trời theo thời gian. Các thiên thể có thể gồm Mặt Trời, Mặt Trăng, các hành tinh và các vệ