Bộ Công dân vụ Việt Nam Cộng hòa là cơ quan chính phủ phụ trách công tác giáo dục công dân, cải thiện dân sinh, nâng cao dân trí, tổ chức quần chúng và tuyên truyền chính trị của Việt Nam Cộng hòa. Bộ này được thành lập vào năm 1961 và bị giải thể sau cuộc đảo chính năm 1963. Trụ sở Bộ Công dân vụ tọa lạc tại số 272, đường Hiền Vương, Quận 3, Sài Gòn.
Lịch sử
Tiền thân là Phủ Đặc ủy Công dân vụ dưới thời Quốc gia Việt Nam, vốn là một cơ quan trực thuộc Phủ Thủ tướng được tạm thời thành lập theo Huấn thị số 11/TTP/NV ngày 7 tháng 3 năm 1955, trước khi chính thức thành lập và đặt trực thuộc Phủ Tổng thống Việt Nam Cộng hòa theo Sắc lệnh số 22/TTP ngày 18 tháng 11 năm 1955. Cơ quan này có nhiệm vụ tổ chức huấn luyện công dân, cải thiện dân sinh, nâng cao dân trí, phát động phong trào quần chúng và tuyên truyền tinh thần quốc gia.
Ngày 28 tháng 5 năm 1961, ngay sau khi Ngô Đình Diệm tái đắc cử Tổng thống nhiệm kỳ hai, chính phủ công bố việc cải tổ nội các và chính thức sáp nhập Phủ Đặc ủy Công dân vụ, Nha Tổng Giám đốc Thông tin và Nha Tổng Giám đốc Thanh niên tạo thành Bộ Công dân vụ. Ngô Trọng Hiếu được bổ nhiệm làm Bộ trưởng và là người duy nhất giữ chức vụ này trong suốt thời gian tồn tại của bộ. Bộ này hoạt động dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Tổng thống và có mối liên hệ chặt chẽ với các tổ chức do Đảng Cần Lao hậu thuẫn.
Sau cuộc đảo chính ngày 1 tháng 11 năm 1963, Bộ Công dân vụ chính thức bị giải thể vĩnh viễn vào ngày 2 tháng 11 cùng năm. Các chức năng về giáo dục công dân, cải thiện dân sinh, nâng cao dân trí, tổ chức quần chúng và tuyên truyền chính trị được chuyển về các bộ chuyên ngành hoặc các tổ chức dân sự khác. Kể từ đó, không có bộ nào mang tên hoặc chức năng tương đương được thành lập trong bất kỳ chính phủ nào về sau của Việt Nam Cộng hòa cho đến năm 1975.
Tổ chức
Nghị định số 1146-CDV ngày 15 tháng 11 năm 1961 tổ chức Bộ Công dân vụ được chia thành cơ quan trung ương và cơ quan địa phương:
;Cơ quan trung ương:
Nha Đổng lý Văn phòng
Văn phòng
Phòng Bí thư và Giao tế
Phòng Báo chí
Phòng Công văn và Lưu trữ
Nha Tổng Thư ký
Sở Hành chánh và Tài chánh (5 phòng)
Sở Pháp chế và Kiểm tra tài nguyên (2 phòng)
*Sở Xã hội (2 phòng)
Huấn luyện vụ
Thanh tra vụ
Tổng vụ Kế hoạch và Thông tin
*Tổng vụ Công tác và Thanh niên
Nghị định số 752-CDV ngày 17 tháng 7 năm 1962 tái lập lại Bộ Công dân vụ các cơ quan sau đây với những nhiệm vụ và cơ cấu cũ:
Nha Tổng Giám đốc Thanh niên thay thế Tổng vụ Công tác và Thanh niên;
Nha Tổng Giám đốc Thông tin để thay thế Tổng vụ Kế hoạch và Thông tin;
Phủ Đặc ủy Công dân vụ dưới danh từ mới là Tổng đoàn Công dân vụ.
Nghị định số 1236 CDV/TTK/NĐ ngày 9 tháng 11 năm 1962 của Bộ trưởng Công dân vụ tổ chức Tổng đoàn Công dân vụ như sau:
Văn phòng Tổng đoàn
Phòng Công văn và Lưu trữ
Phòng Kiểm tra tài nguyên và Nghiên cứu động viên.
Nha Kế hoạch, Công tác và Huấn luyện
Sở Công tác (2 phòng)
Sở Huấn luyện (2 phòng)
Sở Kế hoạch (2 phòng)
Sở Hành chánh và Nhân viên
Phòng Pháp chế và Hành chánh
Phòng Nhân viên và Cán bộ
Sở Tài chánh
Phòng Tài chánh và Ngoại viện
**Phòng Vật liệu và Chuyển vận
;Cơ quan địa phương
Cơ quan địa phương đặt tại các khu, tỉnh, quận, xã và ấp trên toàn lãnh thổ Việt Nam Cộng hòa. Nghị định số 084 CDV/TTK/NĐ ngày 19 tháng 1 năm 1962 của Bộ trưởng Công dân vụ ấn định tổ chức các sở và ty công dân vụ mới những đã hủy bỏ bởi nghị định số 809-CDV/TTK/4/NĐ ngày 26 tháng 7 năm 1962. Theo nghị định sau này thì Sở Thông tin Đô thành, Thành đoàn Công dân vụ Sài Gòn, Ty Thông tin, Ty Thanh niên và Tỉnh đoàn Công dân vụ, Chi Thông tin và các cơ cấu khác thuộc 3 ngành nói trên tại địa phương trong toàn quốc được tái lập như trước khi ban hành nghị định số 084 nói trên.
Nhiệm vụ
Bộ Công dân vụ có nhiệm vụ chính như sau:
Cải thiện dân sinh: thông qua các chương trình xã hội, phúc lợi, và phát triển cộng đồng.
Nâng cao dân trí: qua các hoạt động phổ biến kiến thức, huấn luyện công dân, và khuyến khích tinh thần tự lực.
Giáo dục công dân: tổ chức các lớp học chính trị, huấn luyện tinh thần quốc gia, phát huy "đạo làm người" theo chủ nghĩa Nhân vị.
Tổ chức và điều hành phong trào quần chúng: điều phối các hội đoàn thân chính phủ để mở rộng ảnh hưởng của nhà nước đến cơ sở.
Tuyên truyền chính trị: cổ vũ các giá trị quốc gia, chống lại ảnh hưởng của chủ nghĩa cộng sản thông qua các hoạt động văn hóa và xã hội.
Phối hợp hành chính cấp xã, ấp: hỗ trợ triển khai các chương trình như "Ấp chiến lược", thông qua công tác tổ chức dân cư và vận động nhân dân.
Nhận định
Bộ Công dân vụ là một cơ quan đặc thù phản ánh xu hướng tổ chức chính quyền theo mô hình ý thức hệ hóa dưới thời Đệ Nhất Cộng hòa. Bộ này góp phần củng cố tinh thần quốc gia, giáo dục công dân, cải thiện dân sinh, nâng cao dân trí và tổ chức phong trào quần chúng, đặc biệt trong các chương trình như Ấp chiến lược, giúp chính quyền mở rộng ảnh hưởng đến nông thôn. Tuy nhiên, bộ này cũng bị chỉ trích vì chức năng chồng chéo với các bộ khác và thiếu tính chuyên môn hành chính. Việc gắn liền với Đảng Cần Lao khiến bộ mang nặng màu sắc chính trị tư tưởng, bị xem là công cụ phục vụ chế độ hơn là cơ quan hành chính thuần túy. Sau đảo chính năm 1963, bộ này bị giải thể và không được tái lập trong bất kỳ chính phủ nào về sau, cho thấy một chuyển hướng rõ rệt sang mô hình chính quyền thực dụng, chuyên môn hóa, ít lý tưởng hóa hơn trong bối cảnh chiến tranh leo thang.
👁️
1 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Chính phủ quốc gia Việt Nam lâm thời** (tiếng Anh: **The Provisional National Government of Vietnam**) là một tổ chức chính trị thành lập vào năm 1991 tại Hoa Kỳ và đặt trụ sở tại
**Đệ Nhất Cộng hòa** (1955–1963), còn được gọi là **Chính quyền Ngô Đình Diệm**, là chính thể của Việt Nam Cộng hòa được thành lập sau cuộc Trưng cầu dân ý năm 1955 ở miền
Tiền giấy mệnh giá 500 [[đồng Việt Nam Cộng hòa|đồng phát hành năm 1966]] **Kinh tế Việt Nam Cộng hòa** (1955-1975) là một nền kinh tế theo hướng thị trường, đang phát triển, và mở
**Cuộc đảo chính tại Nam Việt Nam năm 1963** là cuộc đảo chính nhằm lật đổ chính thể Đệ nhất Cộng hòa Việt Nam của Tổng thống Ngô Đình Diệm và Đảng Cần lao Nhân
**Sư đoàn 1 Bộ Binh**, là một trong 3 đơn vị chủ lực thuộc Quân đoàn I và Quân khu 1 của Quân Lực Việt Nam Cộng hòa, được thành lập năm 1955 và tan
**Sư đoàn 23 Bộ binh** là một trong 2 đơn vị chủ lực trực thuộc Quân đoàn II và Quân khu 2 của Quân lực Việt Nam Cộng hòa. Đây là đơn vị đầu tiên
**Biệt động quân Việt Nam Cộng hòa** (Tiếng Anh: _Vietnamese Rangers Corp_, **VNRC**) là đơn vị bộ binh cơ động của Quân lực Việt Nam Cộng hòa, đồng thời là lực lượng tổng trừ bị
**Bộ Công dân vụ Việt Nam Cộng hòa** là cơ quan chính phủ phụ trách công tác giáo dục công dân, cải thiện dân sinh, nâng cao dân trí, tổ chức quần chúng và tuyên
**Đoàn Cố vấn Việt Nam Đại học Tiểu bang Michigan** (, thường gọi là **Đoàn Đại học Tiểu bang Michigan** và viết tắt là **MSUG**) là một chương trình hỗ trợ kỹ thuật được cung
**Cảnh sát Dã chiến Quốc gia Việt Nam Cộng hòa** (, viết tắt _CSDC_) cũng được người Pháp gọi là **Police de Campagne** và có nhiều tên gọi khác nhau là **Cảnh sát Dã chiến
**Nguyễn Khoa Nam** (23 tháng 9 năm 1927 – 1 tháng 5 năm 1975) nguyên là một tướng lĩnh gốc Nhảy dù của Quân lực Việt Nam Cộng hòa, cấp bậc Thiếu tướng. Ông xuất
**Quân lực Việt Nam Cộng hòa** (_Viết tắt_: **QLVNCH**; , _viết tắt_ **RVNAF**) là lực lượng quân đội của Việt Nam Cộng hòa, thành lập vào năm 1955 và giải thể vào năm 1975 cùng
**Binh chủng Nhảy Dù Quân lực Việt Nam Cộng hòa** là lực lượng tác chiến đổ bộ đường không của Quân lực Việt Nam Cộng hòa. Khởi đầu là các đơn vị nhảy dù được
**Hải quân Việt Nam Cộng hòa** (Tiếng Anh: _Republic of Vietnam Navy_, **RVN**) là lực lượng Hải quân trực thuộc Quân lực Việt Nam Cộng hòa, hoạt động trên cả vùng sông nước và lãnh
**Sư đoàn Thủy quân Lục chiến Việt Nam Cộng hòa** (tiếng Anh: _Republic of Vietnam Marine Division_, **RVNMD**) là Lực lượng tác chiến đổ bộ đường thủy. Đây là một trong số những đơn vị
**Không lực Việt Nam Cộng hòa** (, **RVNAF**) là lực lượng không quân của Quân lực Việt Nam Cộng hòa. Tiền thân là những phi cơ ném bom nhỏ và cũ do quân đội Liên
**Công ước Genève về đối xử nhân đạo đối với tù binh, hàng binh chiến tranh** là công ước về các quy tắc mà các nước đã phê chuẩn hoặc chưa phê chuẩn được khuyến
**Sư đoàn 22 Bộ binh Quân lực Việt Nam Cộng hòa** là một đơn vị cấp sư đoàn của Quân lực Việt Nam Cộng hòa, là một trong 2 đơn vị chủ lực thuộc Quân
**Đoàn Văn nghệ Việt Nam** là lực lượng xung kích thuộc Cục Tâm lý chiến, Tổng cục Chiến tranh Chính trị, Bộ Tổng Tham mưu Quân lực Việt Nam Cộng hòa. ## Lịch sử ###
**Điện ảnh Việt Nam Cộng hòa** () là thuật ngữ mô tả ngành kĩ nghệ chế tác phát hành và phê bình điện ảnh tại Việt Nam Cộng hòa thời kì từ 1955 đến 1975.
**Đệ Nhị Cộng hòa Việt Nam** (1967-1975) là chính thể dân sự của Việt Nam Cộng hòa thành lập trên cơ sở của bản Hiến pháp tháng 4 năm 1967 và cuộc bầu cử tháng
**Lục quân Việt Nam Cộng hòa** (Tiếng Anh: _Army of the Republic of Vietnam_, **ARVN**) hay **Bộ binh** là lực lượng quân chủ lực chiến đấu trên bộ của Việt Nam Cộng hòa. Lực lượng
**Lê Văn Hưng** (1933 - 1975) nguyên là một tướng lĩnh Bộ binh của Quân lực Việt Nam Cộng hòa, cấp bậc Chuẩn tướng. Ông xuất thân từ những khóa đầu tiên tại trường Sĩ
**Tổng cục Chiến tranh Chính trị** là cơ quan tuyên truyền, ban đầu trực thuộc Bộ Quốc phòng Việt Nam Cộng hòa. Cơ quan này được thành lập dưới thời Đệ Nhất Cộng hòa với
phải|Trạm y tế ở thôn quê [[chích ngừa cho trẻ em]] **Y tế Việt Nam Cộng hòa** là hệ thống cung cấp dịch vụ y khoa công cộng của Việt Nam Cộng hòa. Cơ cấu
Bản đồ 4 Quân khu [[Việt Nam Cộng hòa]] **Quân đoàn I** là một đơn vị cấp Quân đoàn, được tổ chức hỗn hợp gồm cả Hải quân - Lục quân - Không quân. Đây **Liên đoàn 81 Biệt cách Nhảy dù** (tiếng Anh: _81st Airborne Commando Battalion_, **81st ACB**) - thường được gọi tắt là **Biệt cách Dù** (**BCND** / **BCD**) - là một binh chủng đặc biệt, đồng
**Trường Thiếu sinh quân** (1956-1975) là một cơ sở đào tạo nam thiếu niên trên hai phương diện: Văn hóa Phổ thông và Cơ bản Quân sự của Việt Nam Cộng hòa. Trường được đặt
**Phan Hòa Hiệp** (1927–2013), nguyên là một tướng lĩnh Kỵ binh của Quân lực Việt Nam Cộng hòa, cấp bậc Chuẩn tướng. Ông xuất thân từ khóa đầu tiên tại trường Võ bị Địa phương
**Hội đồng Quân nhân Cách mạng** là danh xưng phổ biến của nhóm tướng lĩnh Quân đội Việt Nam Cộng hòa thực hiện cuộc đảo chính lật đổ nền Đệ Nhất Cộng hòa Việt Nam
Khi nhà nước Việt Nam Cộng hòa sụp đổ vào tháng Tư năm 1975, trong ngân khoản dự trữ của chính phủ Việt Nam Cộng hòa cất trong Ngân hàng Quốc gia Việt Nam có
**Hiến pháp Việt Nam Cộng hoà năm 1967** là bản hiến pháp thứ hai của chính quyền Việt Nam Cộng hoà, Quốc hội Lập hiến thông qua vào ngày 18 tháng 3 năm 1967, Ủy
**Liên minh các Lực lượng Dân tộc, Dân chủ và Hòa bình Việt Nam** (tiếng Anh: _Alliance of National Democratic and Peaceful Forces of Vietnam_, **ANDPFVN**) là một tổ chức được thành lập sau sự
**Thủ tướng Việt Nam Cộng hòa** là chức vụ đứng đầu Chính phủ của ngành hành pháp trong chính quyền Việt Nam Cộng hòa thời Đệ nhị Cộng hòa. Tiền thân của chức vụ này
nhỏ|phải|Dinh Gia Long thời Pháp thuộc, sau được dùng làm trụ sở của Tối cao Pháp viện **Tối cao Pháp viện Việt Nam Cộng hòa** là cơ quan tư pháp đứng đầu ngành tư pháp
**Nguyễn Viết Thanh** (1931-1970) nguyên là Thiếu tướng Bộ binh của Quân lực Việt Nam Cộng hòa. Ông xuất thân từ những khóa đầu tại trường Võ bị Liên quân do Quốc gia Việt Nam
**_Nam Hải phong vân_** () là một bộ phim Trung Quốc do Trương Dũng Thủ và Cảnh Mộ Quỳ đồng đạo diễn, Lục Trụ Quốc viết kịch bản, lấy bối cảnh cuộc Hải chiến Hoàng
**Vũ Văn Giai** (1934–2012), nguyên là một tướng lĩnh của Quân lực Việt Nam Cộng hòa, cấp bậc Chuẩn tướng. Ông xuất thân từ trường Võ bị Liên quân Quốc gia. Ban đầu ông được
**Bộ Thông tin Việt Nam Cộng hòa** là cơ quan chính phủ cao nhất chịu trách nhiệm về các vấn đề thông tin liên lạc, tuyên truyền và hoạt động báo chí của Việt Nam
**Hội đồng các Sắc tộc Việt Nam Cộng hòa** hoặc **Hội đồng Sắc tộc**, là cơ quan đảm trách việc cố vấn cho chính phủ Việt Nam Cộng hòa về các vấn đề liên quan
**Nguyễn Văn Minh** (1929-2006) nguyên là một tướng lĩnh Bộ binh của Quân lực Việt Nam Cộng hòa, cấp bậc Trung tướng. Ông xuất thân từ những khóa đầu tại trường Võ bị Liên quân
**Hội đồng Quân lực** là tổ chức tập hợp một số tướng lãnh của Quân lực Việt Nam Cộng hòa thành lập ngày 18 tháng 11 năm 1964 và tuyên bố tự giải tán vào
**Luật báo chí của Việt Nam Cộng hòa**; còn được biết đến dưới cái tên Luật 019/69, do Tổng thống Việt Nam Cộng hòa, ông Nguyễn Văn Thiệu ban hành ngày 30/12/1969 tại Sài Gòn.
**Lực lượng đặc biệt** (Tiếng Anh: _Army of the Republic of Vietnam Special Forces_, **ARVNSF**) - viết tắt: **LLDB** - là một đơn vị quân sự tinh nhuệ của Quân lực Việt Nam Cộng hòa.
**Đảo chính tại Việt Nam Cộng hòa năm 1960** là cuộc đảo chính quân sự đầu tiên tại Việt Nam Cộng hòa, do Đại tá Nguyễn Chánh Thi và Trung tá Vương Văn Đông đứng
**Dân ca Đông Anh** hay **Dân ca, dân vũ Đông Anh** hay **ngũ trò Viên Khê** là hệ thống các trò diễn xướng đi kèm các bài dân ca, lưu hành tại thôn Viên Khê,
**Cảnh lực Quốc gia Việt Nam Cộng hòa** (Tiếng Anh: _The Republic of Vietnam National Police_ / **RVNP**, tiếng Pháp: _Police Nationale de la République du Vietnam_ / **PNRVN**) hay **Cảnh sát Quốc gia Việt
**Sư đoàn 3 Bộ binh**, là một trong mười một Sư đoàn Bộ binh và cũng là đơn vị "con út" của Quân lực Việt Nam Cộng hòa. Là một trong ba đơn vị Chủ
**Đặc biệt Pháp viện** là cơ quan tư pháp đặc biệt chuyên xét xử những viên chức cấp cao của chính phủ Việt Nam Cộng hòa trong trường hợp họ bị cáo buộc phạm tội
Bản đồ 4 Quân khu [[Việt Nam Cộng hòa]] Bản đồ các tỉnh thuộc **Quân khu III** **Quân đoàn III** là một đơn vị cấp Quân đoàn, được tổ chức hỗn hợp gồm cả Hải