✨Bão Zeb (1998)
Bão Zeb, được biết đến ở Philippines với tên gọi Bão Iliang, là một cơn bão rất mạnh tấn công đảo Luzon trong tháng 10 năm 1998. Zeb là cơn bão nhiệt đới thứ 10 của mùa bão và nó hình thành vào ngày 10 tháng 10 từ một rãnh gió mùa trên khu vực gần quần đảo Caroline. Hệ thống ban đầu di chuyển theo hướng Tây và ngày một tăng cường. Dòng thổi vào của Zeb cũng sản sinh ra một cơn bão khác mà cuối cùng đã bị Zeb hấp thụ, bão nhiệt đới Alex. Sau khi phát triển ra một mắt bão, Zeb mạnh lên rất nhanh thành siêu bão, đạt sức gió duy trì 10 phút tối đa 205 km/giờ (125 dặm/giờ) cùng áp suất tối thiểu 900 mbar (hPa, 26,58 inHg). Tiếp đó Zeb đổ bộ lên Luzon với cường độ mạnh nhất rồi suy yếu nhanh chóng trên đất liền trước khi chuyển hướng Bắc. Với cường độ đã suy giảm, Zeb đi sượt dọc theo đường bờ biển phía Đông Đài Loan rồi tăng tốc về phía Đông Bắc hướng đến Nhật Bản. Vào ngày 18 tháng 10, Zeb trở thành xoáy thuận ngoại nhiệt đới và hệ thống sau đó tiếp tục di chuyển về phía Đông.
Trong lần đổ bộ đầu tiên vào Philippines, Zeb đã gây mưa xối xả tại Luzon, với lượng trong một ngày lên tới 1116 mm tại La Trinidad. Mưa tạo ra lũ lụt và lở đất, cùng với gió mạnh dẫn đến thiệt hại mùa màng nghiêm trọng. Tại Philippines, Zeb đã phá hủy hoặc làm hư hại 85.844 ngôi nhà và gây tổn thất lên tới 5,375 tỉ Peso (Peso 1998, 126 triệu USD), giá trị lớn thứ năm tại thời điểm đó. Bên cạnh đó, Zeb còn khiến 83 người thiệt mạng, một con số không rõ ràng do cơn bão Bab cũng tấn công cùng khu vực chỉ một tuần sau. Mưa lớn và gió mạnh từ Zeb sau đó tác động đến Đài Loan, gây thiệt hại 4,15 tỉ Tân Đài tệ (125 triệu USD) và 31 người thiệt mạng. Nhật Bản cũng là địa điểm chịu ảnh hưởng bởi gió mạnh và mưa từ cơn bão, với lượng tối đa đạt 586 mm tại núi Ontake. Tại quốc gia này đã có 14 người thiệt mạng, 770 ngôi nhà bị phá hủy cùng 12.548 ngôi nhà khác bị ngập lụt.
Lịch sử khí tượng
Vào ngày 7 tháng 10, một rãnh gió mùa đã sản sinh ra một vùng nhiễu động nhiệt đới trên Tây Bắc Thái Bình Dương, khu vực nằm về phía Đông Guam. Ban đầu hệ thống di chuyển ổn định về phía Tây, dần tổ chức và đến sáng sớm ngày mùng 9 Trung tâm Cảnh báo Bão Liên hợp (JTWC) đã ban hành một Cảnh báo về sự hình thành của xoáy thuận nhiệt đới. Sau khi vùng nhiễu động di chuyển qua khu vực phía Nam Guam, JTWC bắt đầu đưa ra những thông báo về áp thấp nhiệt đới 18W từ cuối ngày mùng 9. Sang ngày hôm sau, Cơ quan Khí tượng Nhật Bản (JMA) cũng phân loại hệ thống là áp thấp nhiệt đới. Vào thời điểm áp thấp nhiệt đới di chuyển qua khu vực phía Bắc Yap, JTWC nhận định nó đã mạnh lên thành bão nhiệt đới và họ đặt tên cho cơn bão là Zeb. Đến cuối ngày 11 tháng 10, JTWC nâng cấp Zeb lên thành bão cuồng phong, Vào ngày 12 tháng 10, cơn bão tăng cường nhanh chóng khi dần chuyển hướng Tây - Tây Bắc hướng đến Philippines. Trong khoảng thời gian đó, Zeb đã làm tăng độ đứt gió lên cơn bão nhỏ Alex ở phía Đông - Đông Bắc, khiến nó suy yếu và cuối cùng đi đến bị hấp thụ. Vào lúc 00:00 UTC ngày 13 tháng 10, JTWC nâng cấp Zeb lên thành siêu bão, với sức gió ước tính 260 km/giờ (160 dặm/giờ). 12 tiếng sau, cơ quan này nhận định Zeb đã mạnh thêm với sức gió tăng lên 285 km/giờ (180 dặm/giờ), khiến nó trở thành cơn bão mạnh nhất của mùa bão. Đến cuối ngày 13, JMA nhận định vận tốc gió duy trì 10 phút tối đa của Zeb là 205 km/giờ (125 km/giờ), khi đó cơn bão nằm về phía Đông Luzon. và nó đã không thể tăng cường trở lại. Vào cuối ngày 15, Zeb di chuyển dọc theo đường bờ biển phía Đông Đài Loan, chỉ cách đất liền 19 km (11 dặm) trước khi tăng tốc về phía Đông Bắc. và mở rộng đến vùng đô thị Manila. Sau hai cơn bão gây thiệt hại trong tháng 9, chính phủ quốc gia này đã bắt đầu thực hiện những sự chuẩn bị trên diện rộng từ ngày 13 tháng 10 thông qua Hội đồng Điều phối Thảm họa Quốc gia. Các bến cảng bị đóng cửa còn những chuyến bay thì bị hủy bỏ. Trước thời điểm cơn bão tấn công mãnh liệt nhất, điện được cắt để để phòng tai nạn. Khoảng 103.000 người đã được di tản khỏi nơi ở,
Trước khi Zeb đi sượt dọc đường bờ biển phía Đông Đài Loan, một cảnh báo bão cuồng phong đã được đưa ra, khiến các trường học, tòa nhà chính phủ, và thị trường tài chính tại quốc gia này phải đóng cửa. Các chuyến bay và phà cũng bị gián đoạn. Đã có 183 người phải di tản đến những nơi trú ẩn, 50 trong số đó đến từ một viện dưỡng lão. Hàng trăm tàu cá của Trung Quốc đã tránh trú bão tại các cảng ở Đài Loan. Tại Nhật Bản, Zeb làm những chuyến phà bị trì hoãn Tại Kyushu, dịch vụ đường sắt cũng bị hủy bỏ vì cơn bão.
Tác động
Philippines
right|thumb|Một bức ảnh vệ tinh khác của Zeb lúc nó đổ bộ lên Luzon Đổ bộ Philippines với cường độ tối đa, Zeb tác động đến hầu khắp các khu vực của đảo Luzon, bao gồm các vùng Ilocos, thung lũng Cagayan, và Trung Luzon. Tại thành phố Baguio, lượng mưa đạt 994,6 mm, đủ để làm một số địa điểm ở đây ngập sâu tới 9 m. Ngập lụt nhỏ trên đường phố cũng xảy ra tại những địa điểm dọc vùng duyên hải phía Tây gần Manila.
Trên toàn Luzon, những cơn mưa lớn gây ra lũ lụt, lở đất, khiến cho việc xây dựng một con đập ở Bakun phải tạm dừng. Lũ trên các con sông gây thiệt hại nghiêm trọng đến mùa màng, cây trồng, Ngoài ra, Zeb còn phá hủy hệ thống cơ sở hạ tầng tại địa phương; những trận lở đất làm phong tỏa một tuyến đường cao tốc, cùng với việc một vài con đường khác và một cây cầu không thể thông qua 33 trong số đó là tại Vùng Hành chính Cordillera, con số lớn thứ 5 tại thời điểm đó và lớn thứ 13 tại thời điểm năm 2011.
Hồng Kông
Sự tương tác giữa Zeb và đới gió mùa đã gây gió giật tại Hồng Kông, với vận tốc đạt 88 km/giờ (55 dặm/giờ) ở đảo Cheung Chau. Sóng cao đồng thời cũng được ghi nhận, dù vậy không có báo cáo về thiệt hại tại vùng lãnh thổ này. Ngoài ra, mưa lớn còn buộc các công nhân tại đập Fei-tsui phải mở xả sau khi mực nước dâng cao đến 300 mm. Gần thủ đô Đài Bắc, những trận lở đất làm sụt lún những ngôi nhà, khiến ít nhất hai người bị mắc kẹt. Gió mạnh từ Zeb đã làm đổ cây, thổi bay các tấm biển quảng cáo, và làm hư hại hệ thống đường dây cuốn một con tàu chở hàng vào trong đất liền tại Đài Trung, Tại Nhật Bản, ban đầu Zeb tác động đến Miyako-jima khi nó di chuyển qua địa điểm cách hòn đảo này khoảng 180 km (110 dặm) về phía Tây Bắc. Gió mạnh ngắt điện đến 2.600 hộ dân và gây hư hại các tòa nhà công cộng. Tiếp theo, cơn bão di chuyển qua địa điểm cách tỉnh Okinawa khoảng 230 km (145 dặm) về phía Tây Bắc. Dọc theo quần đảo này ghi nhận gió giật đạt vận tốc 134 km/giờ (83 dặm/giờ) và những con sóng đạt chiều cao tối đa 13,7 m. Sóng đã cuốn trôi hai người ra biển,
Tại Kyushu, Zeb gây thiệt hại cho những ngôi nhà, hủy hoại cây trồng, gây lũ trên các con sông. Cơn bão còn tạo ra lốc xoáy tại tỉnh Miyazaki làm hư hại hai ngôi nhà và một chiếc xe. Tại thị trấn Saganoseki, một tài xế đã thiệt mạng sau khi tuyến đường bị sụt lún khiến chiếc xe trôi xuống con sông gần đó. Tại Shikoku, Zeb phá hủy các con đường và đất nông nghiệp, đồng thời làm đất ven các con sông bị sạt lở, xói mòn. Đã có ba người chết do lở đất tại Matsuyama. Còn tại tỉnh Okayama, Zeb làm 6 người chết hoặc mất tích và là cơn bão gây tổn nhất lớn nhất kể từ bão Fran năm 1976. Lở đất cũng khiến 3 người thiệt mạng tại tỉnh Hiroshima. Cúp điện và lở đất đã xảy ra hầu khắp đảo lớn Honshu, trong khi gió mạnh hủy hoại nhiều cây trồng trên các cánh đồng. Một con tàu chở hàng bị mắc cạn giữa những con sóng lớn tại tỉnh Shizuoka khiến dầu bị rò rỉ và phải cần đến sự hỗ trợ từ lực lượng bảo vệ bờ biển. Sau cùng, Zeb tác động đến hòn đảo phía Bắc Hokkaido, gây ra một trận lở đất, làm hư hại 152 tòa nhà và khiến 152.000 trái táo bị rụng. Tổng cộng trên toàn Nhật Bản, Zeb phá hủy 770 ngôi nhà, làm ngập lụt 12.548 ngôi nhà khác, tổn thất ước tính là 335,5 triệu USD (USD 1996).
Hậu quả
Sau khi cơn bão đi qua, Tổng thống Philippines Joseph Estrada đã ban bố tình trạng khẩn cấp tại sáu tỉnh Các tình nguyện viên, quân đội, và công nhân cùng nhau dọn dẹp hậu quả do bão để lại. Nhờ đó, điện dần xuất hiện trở lại tại vùng Đông Bắc Luzon, cho phép liên lạc báo cáo về mức độ thiệt hại. Chính phủ cũng vận chuyển 3.000 bao hàng cứu trợ bằng đường không đến Cagayan, trong đó gồm gạo và thực phẩm đóng hộp. Sự tác động liên tiếp của những cơn bão khiến doanh số xuất khẩu dừa ước tính sụt giảm 30%. Giá thực phẩm tăng đáng kể, một số mặt hàng lên tới 400%, do hai cơn bão tàn phá mùa màng, cây trồng. Zeb còn làm trì hoãn việc vận chuyển đường (đường ăn) từ các nước láng giềng, dù vậy giá cả mặt hàng này được dự kiến sẽ giảm khi các chuyến tàu tới nơi. Đến tháng 12 năm 1998, mức giá tiêu dùng đã tăng 11,2% so với năm trước bởi thiệt hại từ các cơn bão.
Tại Đài Loan, khi cảnh báo bão được dỡ bỏ, các công nhân bắt đầu thực hiện nhiệm vụ tìm kiếm và cứu nạn những người còn mất tích. Còn tại Nhật Bản, công nhân cũng ngay lập tức bắt tay vào việc sửa chữa các con đường bị hư hại khi cơn bão đi qua.