Ai Lao Sơn (chữ Anh: Ailao Mountains, chữ Hà Nhì: Hhaqlol haolgaoq), hoặc gọi là Dãy núi Ai Lao, là một dãy núi nằm ở miền trung Vân Nam, Trung Quốc, là phần kéo dài về phía nam của dãy núi Vân Lĩnh, là chỗ giáp giới cao nguyên Vân Quý, cao nguyên Thanh Tạng và dãy núi Hoành Đoạn, cũng là đường phân thuỷ của sông Bả Biên và sông A Mặc, cũng là đường phân giới của Sở Hùng, Ngọc Khê ở phía đông với Phổ Nhĩ ở phía tây. Chủ yếu do đá phiến sét, đá cát kết, đá vôi và các loại đá biến chất khác hợp thành. Hướng của Ai Lao Sơn là tây bắc - đông nam, phía bắc từ Sở Hùng, phía nam đến huyện Lục Xuân, tổng chiều dài khoảng 500 kilômét, đỉnh núi chính cùng tên Ai Lao Sơn, nằm ở huyện tự trị Tân Bình, cao 3.166 mét so với mặt nước biển. Tháng 5 năm 1988, Trung Quốc thiết lập Khu bảo tồn thiên nhiên cấp quốc gia Ai Lao Sơn rộng 67.700 ha, bao gồm năm huyện Sở Hùng, Song Bách, Cảnh Đông, Trấn Nguyên và Tân Bình, bên trong khu bảo tồn có gần 1.500 loài thực vật bậc cao và hơn 800 loài động vật hoang dã.
Độ cao trung bình của Ai Lao Sơn so với mặt nước biển là trên 2.000 mét, đỉnh núi nối tiếp, núi dốc rừng rậm, các khe rãnh dẫn nước ngang dọc đan xen, địa hình rất phức tạp. Nơi này có khí hậu rừng mưa nhiệt đới, tài nguyên đất rừng vô cùng phong phú, độ tàn che của rừng khá cao, cũng chính vì nguyên do này nên tầm nhìn xa rất kém khi ở trong rừng, khi sương mù lên, tầm nhìn xa chỉ có 20 - 30 mét, dễ lạc đường hoặc gặp phải bất ngờ khác, cho nên từ xa xưa chỗ này hay bị coi là vùng đất chướng khí.
Tháng 11 năm 2021, bốn nhân viên điều tra địa chất mất liên lạc và gặp nạn tại Ai Lao Sơn, nguyên nhân là sốc tim do hạ thân nhiệt dẫn đến tử vong.
Tóm tắt
Ai Lao Sơn được đặt tên theo bộ lạc Ai Lao cổ đại từng sinh sôi nẩy nở tại nơi đây. Xói mòn kiến tạo xảy ra ở vùng núi cao và giữa núi. Là phần kéo dài về phía nam của dãy núi Vân Lĩnh, là đường phân thuỷ của sông Nguyên Giang và sông A Mặc, cũng là đường phân giới của hai vùng địa mạo lớn, cao nguyên Đông Vân Nam và dãy núi Hoành Đoạn. Nằm ở toạ độ 100°16′ - 103°32′ kinh đông, 22°29′ - 22°50′ vĩ bắc, phía bắc từ Sở Hùng, phía nam đến huyện Lục Xuân. Hướng tây bắc - đông nam, khối núi dốc gần như thẳng đứng. Tổng chiều dài khoảng 450 kilômét, rộng 15 - 30 kilômét, tổng diện tích gần 10.000 kilômét vuông.
Khối núi cao lớn, rộng mênh mông, chiều cao thông thường trên 2.000 mét so với mặt nước biển, có hơn 20 đỉnh núi cao trên 3.000 mét, đỉnh núi cùng tên cao 3.165,9 mét so với mặt nước biển. Những nơi đồi núi cao lớn chủ yếu lộ ra đá biến chất cổ xưa và đá phiến sét, đá cát kết từ Đại Trung sinh, do vận động tạo núi Himalaya cho nên lớp vỏ Trái Đất nâng lên, dòng sông cắt xuống và bổ sâu. Khí hậu phân bố theo chiều dọc rõ ràng, đặc trưng khí hậu từ chân núi đến đỉnh núi theo thứ tự là nam cận nhiệt đới, trung cận nhiệt đới, bắc cận nhiệt đới, ôn đới ấm áp và ôn đới, thảm thực vật cũng có đặc điểm phân bố theo chiều dọc rõ ràng. Từ nam chí bắc, từ miền nhiệt đới xuyên dọc qua miền cận nhiệt đới, hình thành hành lang cho động vật di cư ở hai phía nam bắc và kho dự trữ gen của các loài sinh vật. Sinh vật phong phú đa dạng, có 1.016 loài thực vật bậc cao, là khu vực có sự bảo tồn hoàn chỉnh nhất về đa dạng hoá sinh vật và quần thể thực vật cùng loài tại cùng vĩ độ trên thế giới, được khen là một viên lục bảo thạch được nạm lên vương miện của vương quốc thực vật. Khu bảo tồn thiên nhiên cấp quốc gia Ai Lao Sơn được phê chuẩn thành lập vào năm 1988, nằm ở phía bắc khối núi, phần đỉnh núi khúc giữa, rộng 5 kilômét, dài 102 kilômét, diện tích khoảng 546,67 kilômét vuông, là khu rừng lá rậm thường xanh, ẩm ướt nguyên thuỷ nằm giữa núi lớn nhất Trung Quốc.
Khối núi Ai Lao Sơn cao lớn, chiều nam - bắc khá dài, tạo ảnh hưởng rất lớn đối với khí hậu toàn bộ Vân Nam. Giáng thuỷ ở miền tây và miền nam nhiều hơn miền đông và miền bắc, nhiệt độ cao hơn so với khu vực phía đông ở cùng vĩ độ và cùng chiều cao, số lần luồng gió lạnh xâm nhập vào mùa đông cũng ít hơn so với phía đông.
Môi trường địa lí
nhỏ|Ruộng bậc thang do [[người Hà Nhì khai hoang tại Ai Lao Sơn.]]
Địa chất
Ai Lao Sơn là núi khối đứt gãy nâng lên mãnh liệt dọc theo đới đứt gãy Sông Hồng, đá nền của khu vực trung tâm đồi núi chủ yếu là đá biến chất, đá phiến ma và đá hỗn hợp từ Đại Nguyên cổ, đồng thời có đá siêu nền từ Kì Yanshan và khối đá hoa cương có tính acid xâm nhập. Phần giữa và dưới lộ ra đá phiến sét, đá cát kết từ Đại Cổ sinh và Đại Trung sinh. Những nơi đồi núi cao lớn chủ yếu lộ ra đá biến chất cổ xưa và đá phiến sét, đá cát kết từ Đại Trung sinh, do vận động tạo núi Himalaya cho nên lớp vỏ Trái Đất nâng lên, dòng sông cắt xuống và bổ sâu.
Địa mạo
Xói mòn kiến tạo xảy ra ở vùng núi cao và giữa núi. Phía đông khối núi do tác dụng bổ xuống dọc theo đới đứt gãy khiến cho thế núi dốc gần như thẳng đứng, chênh lệch độ cao tương đối khá lớn, sườn tây thoải bằng, khối núi cao mà dốc.
Khí hậu
Tác dụng chủ yếu của Ai Lao Sơn về phương diện khí hậu ở chỗ: Mùa đông không khí lạnh yếu bị khối núi cản trở, không khí lạnh mạnh sau khi vượt qua khối núi lập tức suy yếu; khi luồng không khí ấm ẩm tây nam tiến về phía đông, liền bị khối núi cản trở, hình thành giáng thuỷ ở phía tây và phía nam nhiều hơn phía đông và phía bắc, nhiệt độ cao hơn so với khu vực phía đông cùng vĩ độ và cùng độ cao, số lần luồng gió lạnh xâm nhập vào mùa đông cũng ít hơn so với phía đông. Do chênh lệch độ cao tương đối của khối núi lớn cho nên khí hậu phân bố theo chiều dọc rõ ràng, khí hậu từ chân núi đến đỉnh núi theo thứ tự là nam cận nhiệt đới, trung cận nhiệt đới, bắc cận nhiệt đới, ôn đới ấm áp và ôn đới và ôn đới lạnh.
Tài nguyên thực vật
Ai Lao Sơn còn có thực vật quý hiếm phong phú đa dạng. Dựa vào điều tra của Cục Lâm nghiệp huyện Tân Bình, thực vật bậc cao đã sưu tập và ghi chép có 187 họ, 541 chi, 971 loài. Sa la, thuỷ thanh thụ, thuỷ sam,... là cây rừng bảo tồn trọng điểm quốc gia.
👁️
0 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Ai Lao Sơn** (chữ Anh: _Ailao Mountains_, chữ Hà Nhì: _Hhaqlol haolgaoq_), hoặc gọi là **Dãy núi Ai Lao**, là một dãy núi nằm ở miền trung Vân Nam, Trung Quốc, là phần kéo dài
**Cóc Ai Lao**, danh pháp khoa học: **_Bufo ailaoanus_**, tên tiếng Anh: _Ailao Toad_, tiếng Trung: 哀牢蟾蜍 - _Ai Lao thiềm thừ_, là một loài cóc trong họ Bufonidae. Nó là loài đặc hữu của
Bia Thoại Sơn dựng năm [[1822]] **Bia Thoại Sơn** là một trong ba bia ký nổi tiếng , được làm dưới chế độ phong kiến Việt Nam còn lưu lại đến ngày nay. Hiện bia
Hiện naylà dòng sản phẩm đang năm trong Top Trendy của 2020.ReviewSON CORINGCO CHERRY CHU BONNY LIPSTICK MATTESon Coringco Cherry Chu Bonny Lipstick Matte*Với những thành phần có nguồn gốc từ thiên nhiênchăm sóc cho
Hiện naylà dòng sản phẩm đang năm trong Top Trendy của 2020.ReviewSON CORINGCO CHERRY CHU BONNY LIPSTICK MATTESon Coringco Cherry Chu Bonny Lipstick Matte*Với những thành phần có nguồn gốc từ thiên nhiênchăm sóc cho
Hiện naylà dòng sản phẩm đang năm trong Top Trendy của 2020.ReviewSON CORINGCO CHERRY CHU BONNY LIPSTICK MATTESon Coringco Cherry Chu Bonny Lipstick Matte*Với những thành phần có nguồn gốc từ thiên nhiênchăm sóc cho
Hiện naylà dòng sản phẩm đang năm trong Top Trendy của 2020.ReviewSON CORINGCO CHERRY CHU BONNY LIPSTICK MATTESon Coringco Cherry Chu Bonny Lipstick Matte*Với những thành phần có nguồn gốc từ thiên nhiênchăm sóc cho
Hiện naylà dòng sản phẩm đang năm trong Top Trendy của 2020.ReviewSON CORINGCO CHERRY CHU BONNY LIPSTICK MATTESon Coringco Cherry Chu Bonny Lipstick Matte*Với những thành phần có nguồn gốc từ thiên nhiênchăm sóc cho
**Người Lào** (tiếng Lào: ລາວ, tiếng Isan: ลาว, IPA: láːw) là một dân tộc có vùng cư trú truyền thống là một phần bắc bán đảo Đông Dương. Họ là một phân nhóm của các
Mùa xuân năm Mậu Tuất 1418, Lê Lợi cùng các hào kiệt phất cờ khởi nghĩa Lam Sơn. Ở buổi đầu khởi nghĩa, nghĩa quân phải đối mặt với nhiều khó khăn, nhưng họ vẫn
**Hoàng Liên Sơn** (chữ Anh: _Hoang Lien Mountains_), hoặc gọi là **Dãy núi Hoàng Liên Sơn**, là một dãy núi nằm ở phía tây bắc Việt Nam, là phần còn lại và kéo dài về
**Huyện tự trị người Di người Hồi Nguy Sơn** (chữ Hán giản thể: 巍山彝族回族自治县; bính âm: Wēishān Yízú Huízú Zìzhì Xiàn), gọi tắt là **Nguy Sơn**, là một huyện tự trị trong châu tự trị
**Nhà Tây Sơn** (chữ Nôm: 家西山, chữ Hán: 西山朝 / **Tây Sơn triều**) là một triều đại quân chủ trong lịch sử Việt Nam tồn tại từ năm 1778 đến năm 1802, được thành lập
**Khởi nghĩa Lam Sơn** là một cuộc khởi nghĩa trong lịch sử Việt Nam do Lê Lợi lãnh đạo nhằm chống lại sự cai trị của nhà Minh, bắt đầu từ đầu năm 1418 và
**Bartôlômêô Nguyễn Sơn Lâm** (1929–2003) là một Giám mục Giáo hội Công giáo Roma người Việt Nam. Ông từng giữ chức Giám mục chính tòa ở Giáo phận Thanh Hóa và Giáo phận Đà Lạt.
**Kỳ Sơn** là một huyện biên giới cũ ở miền núi nằm ở phía tây của tỉnh Nghệ An, Việt Nam. Đây là huyện được UNESCO đưa vào danh sách các địa danh thuộc Khu
**Diêm Tích Sơn** () (8 tháng 10, 1883 – 22 tháng 7, 1960) là một quân phiệt Trung Hoa phục vụ trong Chính phủ Trung Hoa Dân Quốc. Diêm Tích Sơn kiểm soát tỉnh Sơn
nhỏ|308x308px|Điểm cực Đông của [[Vạn Lý Trường Thành|Vạn Lý Trường Thành nằm tại Sơn Hải Quan, giáp bờ biển. Mệnh danh là "lão long đầu".]] **Sơn Hải quan** (cũng gọi là **Du quan** (榆關), cùng
phải|Ải Lê Hoa trong bản đồ châu Thủy Vĩ thời kỳ 1397 - 1688, trên vùng biên giới Đại Việt - Đại Minh 1428-1644, và biên giới Đại Việt - Đại Thanh 1644-1688. **Ải Lê
**Trịnh Công Sơn** (28 tháng 2 năm 1939 – 1 tháng 4 năm 2001) là một nam nhạc sĩ người Việt Nam. Ông được coi là một trong những nhạc sĩ lớn nhất của tân
**Đường Trường Sơn** hay **đường mòn Hồ Chí Minh** () là một tuyến Hậu cần chiến lược bao gồm mạng lưới giao thông quân sự, chạy từ lãnh thổ miền Bắc Việt Nam vào tới
**Nguyễn Thanh Tùng** (sinh ngày 5 tháng 7 năm 1994), thường được biết đến với nghệ danh **Sơn Tùng M-TP**, là một nam ca sĩ kiêm nhạc sĩ sáng tác bài hát, nhà sản xuất
**Hám Sơn** **Đức Thanh** ( zh. 憨山德清 _Hanshan Deqing,_ 1546-1623) là một vị Thiền sư, Đại sư của Thiền Tông và Tịnh Độ tông Trung Quốc. Sư được mệnh danh là một trong 4 vị
**Phạm Ngũ Lão** (chữ Hán: 范五老; 1255 – 1320) là danh tướng nhà Trần trong lịch sử Việt Nam. Ông là người góp công rất lớn trong cả hai cuộc kháng chiến chống Mông-Nguyên lần
**Đảng Nhân dân Cách mạng Lào** là đảng cầm quyền ở Lào theo Hiến pháp. Đảng Nhân dân Cách mạng Lào chính thức thành lập vào ngày 22 tháng 3 năm 1955. Đảng đã lãnh
**Sơn Tây** là một thị xã thuộc thành phố Hà Nội, Việt Nam. Thị xã nguyên là thành phố Sơn Tây trực thuộc tỉnh Hà Tây. Đây là thị xã trực thuộc thành phố đầu
**Lam Sơn thực lục** (藍山實錄) là tác phẩm văn xuôi bằng chữ Hán được biên soạn theo lệnh của vua Lê Thái Tổ được viết từ ngày mồng 6, tháng 12, năm Thuận Thiên thứ
nhỏ|Nhà tù Sơn La Nằm tại trung tâm thành phố Sơn La, cách Lào 45 km về phía Nam, **nhà tù Sơn La** đã được người Pháp xây dựng trong thời kỳ Pháp thuộc nhằm mục
Một nhánh sông Đồng Nai chảy qua Cù lao Phố. Cầu trong ảnh là [[cầu Ghềnh.]] **Cù lao Phố** là một cù lao được bao bọc bởi hai nhánh của sông Đồng Nai, về hành
**Chiến tranh Tây Sơn – Chúa Nguyễn (1787–1802)** là giai đoạn thứ hai của cuộc chiến tranh Tây Sơn – Chúa Nguyễn. Giai đoạn này bắt đầu khi Nguyễn Ánh trở về tái chiếm Gia
|- | | colspan="2" width=50 |- | | colspan="2" width=50 |} Ca sĩ kiêm sáng tác nhạc người Việt Nam Sơn Tùng M-TP bắt đầu sự nghiệp của mình với tư cách là một nghệ
**Đồng tính luyến ái** trong nền văn hóa Trung Hoa còn tương đối chưa rõ ràng mặc dù lịch sử có những ghi chép về đồng tính luyến ái trong các triều đại phong kiến.
**Không quân Hoàng gia Lào** (tiếng Pháp: _Aviation Royale Laotienne_ – AVRL; tiếng Anh: _Royal Lao Air Force_), là quân chủng không quân của Quân lực Hoàng gia Lào (FAR), quân đội chính thức của
**Chiến tranh Tây Sơn – Chúa Nguyễn (1771–1785)** là giai đoạn đầu của cuộc chiến tranh Tây Sơn – Chúa Nguyễn. Cuộc chiến tranh này bắt đầu khi các lực lượng nổi dậy của 3
phải|Cổng đền Mẫu Lào Cai **Đền Mẫu Lào Cai** tọa lạc tại cột mốc biên giới số 102 giữa Việt Nam và Trung Quốc, gần cửa khẩu quốc tế Lào Cai; xưa thuộc phố Bảo
|- id="26" | colspan="3" id="27" style="text-align:center; font-size:95%; padding:0.6em 0em 0.6em 0em;" |thế=|giữa|510x510px|Vị trí của Cổ vương quốc
Cổ Vương quốc Ai Cập (khoảng năm 2686 TCN - khoảng năm 2181 TCN), lãnh
**Sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất** (tên giao dịch chính thức: **Cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất**; IATA: **SGN**; ICAO: **VVTS**) là sân bay quốc tế lớn nhất Việt Nam hiện tại.
**Thuốc lào** (danh pháp hai phần: **_Nicotiana rustica_**) là một loài thực vật thuộc chi Thuốc lá (_Nicotiana_). Loài này có hàm lượng nicotin rất cao. Lá của nó ngoài việc dùng để hút còn
**Hoàng Sơn** ( có nghĩa là "Dãy núi màu vàng") là một dãy núi nằm ở phía nam tỉnh An Huy, miền đông Trung Quốc. Khu vực này nổi tiếng nhờ phong cảnh, hoàng hôn,
**Nguyễn Văn Huấn** () là một trong những tướng lĩnh kiệt xuất của phong trào Tây Sơn. ## Công trạng Nguyễn Văn Huấn là em của Đại Tư mã Nguyễn Văn Danh. Hai anh em
**Khúc Thanh Sơn** (tiếng Trung giản thể: 曲青山, bính âm Hán ngữ: _Qū Qīngshān_; sinh tháng 5 năm 1957, người Hán) là nhà sử học, chính trị gia nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa.
**Mường Ải** là một xã thuộc huyện Kỳ Sơn, tỉnh Nghệ An, Việt Nam. Xã Mường Ải có diện tích 94,36 km², dân số năm 1999 là 1586 người, mật độ dân số đạt 17 người/km².
phải|nhỏ|Trang phục thông thường của người Cáp Nê tại [[Trung Quốc. Ảnh chụp gần Nguyên Dương, tỉnh Vân Nam. ]] **Người Hà Nhì** (tên tự gọi: _Haqniq_, tiếng Hán: 哈尼族 _Hāní zú, Cáp Nê tộc_),
**Lê Thái Tổ** (chữ Hán: 黎太祖 10 tháng 9 năm 1385 – 5 tháng 10 năm 1433), tên thật là **Lê Lợi** (黎利) là một nhà chính trị, nhà lãnh đạo quân sự, người đã
**Ngưu Hống** (chữ Hán: 牛吼), sử Trung gọi là **Hắc Thủy** () là một tiểu quốc của bộ tộc người Thái Đen định cư trên địa bàn vùng tây bắc Việt Nam từ khoảng thế
**Muang Phuan** (Lao: ເມືອງພວນ, ; Country of Phuan) hay **Xieng Khouang** (, ), người Việt gọi là **Bồn Man** (盆蠻), **Mường Bồn**, **Mường Phăng** hay **Trấn Ninh** (鎮寧), là một quốc gia cổ từng tồn
**Lê Lai** là một tướng lĩnh tham gia Khởi nghĩa Lam Sơn, ông được coi là một anh hùng, một tấm gương trung nghĩa với sự kiện nổi tiếng trong lịch sử Việt Nam là
**Bùi Thị Xuân** (; 1752 – 1802) là một trong Tây Sơn ngũ phụng thư, là chính thất của Thái phó Trần Quang Diệu và là một Đô đốc của vương triều Tây Sơn trong
**Trần Quang Diệu** (chữ Hán: 陳光耀; 1746 – 1802) là một trong _Tây Sơn thất hổ tướng_ của nhà Tây Sơn trong lịch sử Việt Nam. Ông cùng với vợ là nữ tướng Bùi Thị
**Lò Lẹt**, tên hiệu là **Ngu Hàu** (, nghĩa là rắn hổ mang, có thuyết ghi là **Ngưu Hống**), là một lãnh chúa người Thái Đen cai quản vùng Mường Mỗi (Thuận Châu, Sơn La)