✨1 tháng 3

Ngày 1 tháng 3 là ngày thứ 60 (61 trong năm nhuận) trong lịch Gregory. Còn 305 ngày trong năm.

Sự kiện

• 293 – Hoàng đế Diocletianus và Maximianus bổ nhiệm Constantius Chlorus và Galerius làm Caesar. Điều này được cho là khởi đầu của Tứ đầu chế.
• 350 – Vetranio được chị gái của Constantius II là Constantina yêu cầu tự tuyên bố là Caesar.
• 834 – Hoàng đế Louis Mộ Đạo được khôi phục tư cách là quân chủ duy nhất của Francia. Sau khi ông tái đăng cơ, con trai cả của ông là Lothair I đào thoát sang Bourgogne.
• 1076 – Ung Châu thất thủ trong Chiến dịch đánh Tống, 1075-1076 của quân Đại Việt.
• 1206 – Lý An Toàn cùng mẹ của Tây Hạ Hoàn Tông là La thị hợp mưu phế Hoàn Tông, Lý An Toàn lên ngôi hoàng đế Tây Hạ, tức Tây Hạ Tương Tông. 1562 – Sáu mươi ba người Huguenot bị tàn sát tại Wassy, đánh dấu khởi đầu Chiến tranh tôn giáo Pháp. 1565 – Rio de Janeiro được người Bồ Đào Nha thành lập với tên gọi São Sebastião do Rio de Janeiro nhằm vinh danh Thánh Sebastian. 1781 – Quốc hội Lục địa thông qua Các điều khoản Hợp bang thành lập nên hình thức liên bang "Hợp chúng quốc Hoa Kỳ". 1796 – Công ty Đông Ấn Hà Lan được Cộng hòa Batavia quốc hữu hóa. 1811 – Thống đốc Ai Cập của Ottoman là Muhammad Ali giết chết các thủ lĩnh Mamluk và đoạt lấy quyền lực. 1815 Napoléon Bonaparte trở về Pháp từ nơi ông bị lưu đày trên đảo Elba. Tổng thống James Madison ký thành luật Hiến chương quốc hội của Đại học Georgetown. 1845 – Tổng thống Hoa Kỳ John Tyler ký một dự luật cho phép Hoa Kỳ sáp nhập Cộng hòa Texas. 1867 – Nebraska trở thành tiểu bang thứ 37 của Hoa Kỳ, thủ phủ là Lincoln. 1870 – Nguyên soái F. S. López thiệt mạng trong Trận Cerro Corá, đánh dấu kết thúc Chiến tranh Tam Đồng minh tại Nam Mỹ. 1872 – Vườn quốc gia Yellowstone được thành lập tại miền Tây Hoa Kỳ, đây là vườn quốc gia đầu tiên trên thế giới. 1893 – Kỹ sư điện Nikola Tesla tiến hành trình diễn công khai lần đầu radio tại St. Louis, Missouri, Hoa Kỳ. 1919 – Phong trào 1 tháng 3 bắt đầu tại Triều Tiên nhằm chống Đế quốc Nhật Bản. 1934 – Với hỗ trợ của Nhật Bản, Phổ Nghi chính thức đăng cơ xưng là hoàng đế của Mãn Châu Quốc, đặt niên hiệu là Khang Đức. 1941 – Chiến tranh thế giới thứ hai: Bulgaria ký kết hiệp ước liên kết với Phe Trục. 1942 – Chiến tranh thế giới thứ hai: Đế quốc Nhật Bản đổ bộ lên đảo chính Java của Đông Ấn Hà Lan. 1946 – Ngân hàng Anh được quốc hữu hóa. 1947 – Quỹ Tiền tệ Quốc tế bắt đầu các hoạt động tài chính. 1950 – Tưởng Giới Thạch phục hồi đảm nhiệm chức vụ Tổng thống Trung Hoa Dân Quốc sau khi Quốc dân Đảng dời đến Đài Loan do chiến bại trong nội chiến. 1953 – Nhà lãnh đạo Liên Xô Stalin bị đột quỵ, ông qua đời bốn ngày sau đó. 1954 – Thử nghiệm vũ khí hạt nhân: Bom hydro Castle Bravo được Hoa Kỳ cho thử nghiệm phát nổ tại Đảo san hô vòng Bikini trên Thái Bình Dương. 1958 – Liên bang Tây Ấn được thành lập. 1961 Tổng thống Hoa Kỳ John F. Kennedy cho thành lập Đoàn Hòa bình, một chương trình tình nguyện quốc tế. Uganda được tự quản và tổ chức cuộc bầu cử đầu tiên trong nước. 1966 Tàu thăm dò không gian Venera 3 của Liên Xô đổ bộ lên Sao Kim, là tàu không gian đầu tiên đổ bộ lên bề mặt hành tinh khác. Đảng Ba'ath nắm quyền lực tại Syria. 1971 – Tổng thống Pakistan Yahya Khan hoãn vô thời hạn phiên họp nghị viện dự kiến, kích động bất tuân dân sự rộng khắp tại Đông Pakistan. 1973 – Ban nhạc Pink Floyd phát hành The Dark Side of the Moon, một trong những album quan trọng nhất của lịch sử nhạc Rock. 1992 – Bosna và Hercegovina tuyên bố độc lập khỏi Cộng hòa Liên bang Xã hội chủ nghĩa Nam Tư. *1998 – Titanic trở thành phim đầu tiên đạt doanh thu trên một tỷ USD trên phạm vi toàn cầu.
• 2003 – Tòa án Hình sự Quốc tế tổ chức phiên tòa đầu tiên của họ tại Den Haag, Hà Lan. *2014 – Ít nhất 29 người chết và 143 người bị thương trong một cuộc tấn công bằng dao tại nhà ga Côn Minh thuộc tỉnh Vân Nam, Trung Quốc.

Sinh

• 1432 - Isabel of Coimbra, nữ hoàng Bồ Đào Nha (m. 1455)
• 1445 - Sandro Botticelli, họa sĩ người Ý (m. 1510)
• 1474 - Angela Merici, bảo mẫu người Ý (m. 1540)
• 1547 - Rudolph Goclenius, nhà triết học người Đức (m. 1628)
• 1597 - Jean-Charles de la Faille, nhà toán học người Bỉ (m. 1652)
• 1610 - John Pell, nhà toán học người Anh (m. 1685)
• 1657 - Samuel Werenfels, nhà thần học Thụy Sĩ (m. 1740)
• 1760 - François Nicolas Leonard Buzot, nhà cánh mạng người Pháp (m. 1794)
• 1769 - François Séverin Marceau-Desgraviers, tướng người Pháp (m. 1796)
• 1810 - Frédéric Chopin, nhà soạn nhạc, nghệ sĩ dương cầm người Ba Lan (m. 1849)
• 1812 - Augustus Pugin, kiến trúc sư người Anh (m. 1852)
• 1817 - Giovanni Duprè, nhà điêu khắc người Ý (m. 1882)
• 1837 - William Dean Howells, nhà văn, sử gia, chính khách người Mỹ (m. 1920)
• 1842 - Nicholaos Gysis, họa sĩ người Hy Lạp (m. 1901)
• 1848 - Augustus Saint-Gaudens, nhà điêu khắc người Mỹ gốc Ireland (m. 1907)
• 1852 - Théophile Delcassé, chính khách người Pháp (m. 1923)
• 1858 - Georg Simmel, nhà xã hội học, nhà triết học người Đức (m. 1918)
• 1863 - Alexander Golovin, họa sĩ người Nga (m. 1930)
• 1865 - Abe Iso, chính khách người Nhật Bản (m. 1949)
• 1886 - Oskar Kokoschka, họa sĩ, nhà thơ người Áo (m. 1980)
• 1888 - Ewart Astill, cầu thủ cricket người Anh (m. 1948)
• 1889 - Watsuji Tetsuro, nhà triết học người Nhật Bản (m. 1960)
• 1892 - Ryūnosuke Akutagawa, nhà văn người Nhật Bản (m. 1927)
• 1893 - Mercedes de Acosta, người giao thiệp rộng người Mỹ (m. 1968)
• 1896 Dimitris Mitropoulos, người chỉ huy dàn nhạc, nhà soạn nhạc người Hy Lạp (m. 1960) Moriz Seeler, nhà văn, nhà sản xuất người Đức (m. 1942)
• 1899 - Erich von dem Bach, công chức quốc xã (m. 1972)
• 1904 Paul Hartman, diễn viên người Mỹ (m. 1973) Glenn Miller, người chỉ huy dàn nhạc nhỏ người Mỹ (m. 1944)
• 1905 - Doris Hare, nữ diễn viên Wales (m. 2000)
• 1906 - Phạm Văn Đồng, Thủ tướng Việt Nam (1955-1987), (m. 2000)
• 1910 Archer John Porter Martin, nhà hóa học, giải thưởng Nobel người Anh (m. 2002) David Niven, diễn viên người Anh (m. 1983)
• 1913 - Ralph Ellison, nhà văn người Mỹ (m. 1994)
• 1917 - Robert Lowell, nhà thơ người Mỹ (m. 1977)
• 1918 Roger Delgado, diễn viên người Anh (m. 1973) João Goulart, tổng thống Brasil (m. 1976) ** Gladys Noon Spellman, chính khách người Mỹ (m. 1988)
• 1920 Howard Nemerov, nhà thơ người Mỹ (m. 1991) Max Bentley, vận động viên khúc côn cầu trên băng người Canada (m. 1984)
• 1921 - Richard Wilbur, nhà thơ người Mỹ
• 1922 - William Gaines, nhà xuất bản người Mỹ (m. 1992)
• 1923 Nguyễn Văn Chuân, Thiếu tướng Quân lực Việt Nam Cộng hòa (Mất 2002) Kuczka Péter, nhà văn, chủ bút người Hungary (m. 1999)
• 1924 - Deke Slayton, nhà du hành vũ trụ người Mỹ (m. 1993)
• 1926 Robert Clary, diễn viên người Pháp Cesare Danova, diễn viên người Mỹ gốc Ý (m. 1992)
• 1927 - Harry Belafonte, nhạc sĩ, nhà hoạt động người Mỹ
• 1928 Seymour Papert, nhà toán học người Nam Phi Jacques Rivette, đạo diễn phim người Pháp
• 1930 - Gastone Nencini, vận động viên xe đạp người Ý (m. 1980)
• 1935 - Robert Conrad, diễn viên người Mỹ
• 1936 Monique Bégin, chính khách người Pháp Jean-Edern Hallier, tác gia người Pháp (m. 1997)
• 1937 - Jed Allan, diễn viên người Mỹ
• 1939 - Leo Brouwer, nhà soạn nhạc, nghệ sĩ đàn ghita Cuba
• 1940 - Robert Grossman, người minh họa người Mỹ
• 1943 Akinori Nakayama, vận động viên thể dục người Nhật Bản Richard H. Price, nhà vật lý người Mỹ Rashid Sunyaev, nhà vật lý người Nga José Ángel Iribar, cầu thủ bóng đá người Tây Ban Nha
• 1945 - Dirk Benedict, diễn viên người Mỹ
• 1946 Lana Wood, nữ diễn viên người Mỹ Gerry Boulet, ca sĩ người Pháp (m. 1990) ** Elvin Bethea, cầu thủ bóng đá người Mỹ
• 1947 - Alan Thicke, diễn viên, người sáng tác bài hát người Canada
• 1948 - Burning Spear, ca sĩ, nhạc sĩ người Jamaica
• 1952 Steven Barnes, nhà văn người Mỹ Martin O'Neill, cầu thủ bóng đá, HLV người quản lý người Bắc Ireland
• 1953 - Richard Bruton, chính khách, nhà kinh tế học người Ireland
• 1954 Catherine Bach, nữ diễn viên người Mỹ Ron Howard, diễn viên, người đạo diễn người Mỹ
• 1956 - Timothy Daly, diễn viên người Mỹ
• 1958 Bertrand Piccard, người chơi khinh khí cầu, nhà tâm thần học Thụy Sĩ Nik Kershaw, nhạc sĩ người Anh ** Chosei Komatsu, người chỉ huy dàn nhạc người Nhật Bản
• 1963 Rob Affuso, nhạc công đánh trống người Mỹ Ron Francis, vận động viên khúc côn cầu trên băng người Canada
• 1964 Paul Le Guen, ông bầu bóng đá người Pháp Clinton Gregory, nhạc sĩ người Mỹ
• 1965 Stewart Elliott, vận động viên đua ngựa người Canada Booker Huffman, đô vật Wrestling chuyên nghiệp người Mỹ ** Mary Lou Lord, ca sĩ, người sáng tác bài hát người Mỹ
• 1967 Yelena Afanasyeva, vận động viên người Nga George Eads, diễn viên người Mỹ ** Aron Winter, cầu thủ bóng đá người Đức
• 1969 Javier Bardem, diễn viên người Tây Ban Nha Doug Creek, vận động viên bóng chày người Mỹ
• 1971 - Tyler Hamilton, vận động viên xe đạp người Mỹ
• 1973 Jack Davenport, diễn viên người Anh Chris Webber, cầu thủ bóng rổ người Mỹ
• 1974 Mark-Paul Gosselaar, diễn viên người Mỹ Stephen Davis, cầu thủ bóng đá người Mỹ
• 1977 Rens Blom, vận động viên người Đức Esther Cañadas, nữ diễn viên, siêu người mẫu người Tây Ban Nha
• 1978 Jensen Ackles, diễn viên người Mỹ Alicia Leigh Willis, nữ diễn viên người Mỹ
• 1980 Shahid Afridi, cầu thủ cricket người Pakistan Abdur Rehman, cầu thủ cricket người Pakistan ** Đức Tiến, nam người mẫu và diễn viên người Việt Nam (m. 2024)
• 1981 Ana Hickmann, siêu người mẫu người Brasil Adam LaVorgna, diễn viên người Mỹ Will Power, người đua xe người Úc Brad Winchester, vận động viên khúc côn cầu trên băng người Mỹ
• 1982 - Phạm Khánh Hưng, ca sĩ và nhạc sĩ người Việt Nam
• 1983 Daniel Carvalho, cầu thủ bóng đá người Brasil Chris Hackett, cầu thủ bóng đá người Anh ** Blake Hawksworth, vận động viên bóng chày người Canada
• 1984 Naima Mora, người mẫu, người Mỹ Alexander Steen, vận động viên khúc côn cầu trên băng người Thụy Điển gốc Canada ** Bạch Bách Hà, nữ diễn viên Trung Quốc
• 1985 Andreas Ottl, cầu thủ bóng đá người Đức J Leman, cầu thủ bóng đá người Mỹ
• 1986 - Jonathan Spector, cầu thủ bóng đá người Mỹ
• 1987 - Sammie, ca sĩ người Mỹ
• 1988 - Katija Pevec, nữ diễn viên người Mỹ
• 1989 Sonya Kitchell, ca sĩ người Mỹ Carlos Vela, cầu thủ bóng đá người México
• 1990 Harry Eden, diễn viên người Anh Nikolas Tsattalios, cầu thủ bóng đá người Úc ** Vân Trang, nữ diễn viên kiêm người dẫn chương trình người Việt Nam
• 1994 - Justin Bieber, ca sĩ, người sáng tác nhạc người Canada

Mất

• 1510 – Francisco de Almeida, người lính, nhà thám hiểm người Bồ Đào Nha
• 1536 – Bernardo Accolti, nhà thơ người Ý (s. 1465)
• 1620 – Thomas Campion, nhà thơ, nhà soạn nhạc người Anh (s. 1567)
• 1643 – Girolamo Frescobaldi, nhà soạn nhạc người Ý (s. 1583)
• 1661 – Richard Zouch, luật gia người Anh (s. 1590)
• 1697 – Francesco Redi, thầy thuốc người Ý (s. 1626)
• 1734 – Roger North, người viết tiểu sử người Anh (s. 1653)
• 1757 – Edward Moore, nhà văn người Anh (s. 1712)
• 1768 – Hermann Samuel Reimarus, nhà triết học, nhà văn người Đức (s. 1694)
• 1773 – Luigi Vanvitelli, kiến trúc sư người Ý (s. 1700)
• 1777 – Georg Christoph Wagenseil, nhà soạn nhạc người Áo (s. 1715)
• 1792 – Leopold II, hoàng đế Đế quốc La Mã Thần thánh (s. 1747)
• 1862 – Peter Barlow, nhà toán học người Anh (s. 1776)
• 1875 – Tristan Corbière, nhà thơ người Pháp (s. 1845)
• 1879 – Joachim Heer, chính khách Thụy Sĩ (s. 1825)
• 1884 – Isaac Todhunter, nhà toán học người Anh (s. 1820)
• 1906 – José María de Pereda, tiểu thuyết gia người Tây Ban Nha (s. 1833)
• 1911 – Jacobus Henricus van 't Hoff, nhà hóa học, giải thưởng Nobel người Đức (s. 1852)
• 1912 – George Grossmith, diễn viên, tác giả truyện tranh người Anh (s. 1847)
• 1920 – John H. Bankhead, thượng nghị sĩ Mỹ (s. 1842)
• 1922 – Rafael Moreno Aranzadi, cầu thủ bóng đá người Tây Ban Nha (s. 1892)
• 1929 – Royal H. Weller, chính khách người Mỹ (s. 1881)
• 1933 – Uładzimir Zylka, nhà thơ người Belarus (s. 1900)
• 1936 – Mikhail Kuzmin, nhà văn người Nga (s. 1871)
• 1938 – D'Annunzio, nhà văn, chiến tranh người anh hùng, chính khách người Ý (s. 1863)
• 1940 – Anton Hansen Tammsaare, tác gia người Estonia (s. 1878)
• 1943 – Alexandre Yersin, thầy thuốc Thụy Sĩ (s. 1863)
• 1952 – Mariano Azuela, tiểu thuyết gia người México (s. 1873)
• 1963 Irish Meusel, vận động viên bóng chày người Mỹ (s. 1893) Jorge Daponte, người đua xe người Argentina (s. 1923)
• 1966 – Fritz Houtermans, nhà vật lý người Đức (s. 1903)
• 1969 – Nhạc sĩ Dzũng Chinh, tác giả bài hát Những đồi hoa sim (s.1941)
• 1970 – Lucille Hegamin, ca sĩ, người dẫn chuyện giải trí người Mỹ (s. 1894)
• 1974 – Bobby Timmons, nghệ sĩ dương cầm nhạc Jazz người Mỹ (s. 1935)
• 1980 – Dixie Dean, cầu thủ bóng đá người Anh (s. 1907)
• 1984 – Coogan, diễn viên người Mỹ (s. 1914)
• 1988 – Joe Besser, diễn viên hài, diễn viên người Mỹ (s. 1907)
• 1995 – Georges J.F. Kohler, nhà sinh vật học, giải Nobel Sinh lý và Y khoa người Đức (s. 1946)
• 2006 Peter Osgood, cầu thủ bóng đá người Anh (s. 1947) Harry Browne, chính khách, tác gia người Mỹ (s. 1933) ** Johnny Jackson, nhạc sĩ người Mỹ (s. 1951)
• 2017 – Giuse Vũ Duy Thống, tu sĩ Công giáo người Việt Nam (s. 1952)
• 2024 - Toriyama Akira, mangaka người Nhật và tác giả của Dragon Ball và Dr. Slump

Những ngày lễ và kỷ niệm

• Ngày Quốc tế Không phân biệt đối xử